Foto's bewerken = bedriegen?

[Peter Rodenburg]

Ik moest van mijn laatste reis alle foto's bewerken omdat de kleuren erg flets waren. Toen ik eenmaal met wat fotobewerkingsprogramma's aan slag ging viel het mij op hoe eenvoudig het is om de werkelijkheid te manipuleren. Kleuren en beelden die ik in het echt nooit gezien heb spatte ineens van mijn scherm. Wil je een strak blauwe lucht? Rommel een beetje met de kleuren en de saturation en je hebt 'm. De camera suggereert een objectiviteit die er helemaal niet is.

De vraag drong zich op wanneer wordt bewerken bedriegen? Hoever mag je gaan met het digitaal bewerken van foto's? Of is alles toegestaan? Omdat het kan?

[Spironski]

Ten eerste: foto's zijn nooit "objectief". Er is altijd de hand van de "meester" en het is altijd slechts een uitsnede en één moment in de tijd. Dus er worden altijd zaken weggelaten of juist in beeld gebracht op een persoonlijke manier. Daarbuiten registreert een camera heel anders dan het menselijke oog en de menselijke geest.

Gaat het bij het nemen van foto's dan om "de waarheid en niets dan de waarheid" (als dat al kan), of wil je proberen iets over te brengen op een ander, of zelfs iets over te brengen zoals jij het beleefd hebt? En wat is dan waarheid?

Is een foto-realistisch schilderij méér waar dan een van Gogh? of zelfs een Mondriaan? Matisse zei al: "nauwkeurigheid is geen waarheid", en daar ben ik het erg mee eens.

Ik heb uit een foto van mij van de Sognefjell, een imposant en leeg berglandschap, wel eens met Photoshop een auto verwijdert die ik heel hinderlijk in beeld vond staan. Het resultaat bevalt me véél beter dan wanneer die auto er wèl op staat.
Had ik omwille van de "waarheid" die auto er op moeten laten staan, omdat die toevallig net voorbij kwam rijden op het ene moment dat ik een foto maakte? Zonder die auto op de foto geeft deze voor mij veel beter weer hoe ik het landschap heb beleefd; en is dus veel meer "waar" dan met auto!

Er is allicht niemand die zegt wat je wel/ en niet mag doen met je eigen foto´s. Het staat je vrij om er mee te doen wat je zelf wil, toch? Mijn eigen criterium daarbij is dat de foto zo goed mogelijk moet weergeven wat ikzelf heb beleefd. Dus misschien wèl die hand van een voorbijganger die net in beeld kwam er af, de lucht wat donkerder en die bloemen wat feller van kleur!

Iets anders is het wanneer de foto beoordeeld moet worden op een fotowedstrijd. Dan is er een grens aan hoe veel je weg kan poetsen of kan "opleuken". Hoeveel dan wel is een lastige vraag. Maar vergeet niet dat je bij de analoge foto ook heel wat kunt manipuleren.

[Leon]

foto's zijn nooit "objectief".

Uitstekend betoog Spironski!
Op de fotoacademie gelden de technieken die je toepast om de foto te maken (analoog, digitaal) en welke bewerkingen en manipulaties je gebruikt als ...... irrelevant. Het resultaat telt. Als je met een foto aankomt met een onnatuurlijk blauwe lucht dan zal de kritiek niet zijn: "was daar zo'n blauwe lucht?", maar "waarom heb je GEKOZEN voor zo'n blauwe lucht". Als fotograaf KIES je immers alles wat op de foto komt, want fotografie heeft niet "iets subjectiefs" in zich, maar fotografie IS subjectief.
Je kunt foto's wel zo natuurlijk mogelijk - zoals het oog dat ziet - afdrukken, maar dan nog zit de subjectiviteit in de keuze van moment, sluitertijd, diafragma, brandpuntsafstand en richting.
In de journalistiek werkt het wel wat anders. Je kunt als journalist natuurlijk wel weglaten wat "toevallig" niet voor de lens stond of wat op dat moment niet aanwezig was; je kunt foto's hard of zacht afdrukken. Maar je kunt het niet maken om de fysica geweld aan te doen door bv. rookwolken bij te shoppen of meerdere explosies bij elkaar te fotoshoppen, ook al geeft dat dan een beter beeld van de grimmige sfeer.
En uiteraard zijn er wel meer voorbeelden. Als je in een buitensprotblad een serieuze bergbeklimfoto wilt zetten en je heb wat bergen uit de Himalaya achter een bergbeklimmer in Tirol gezet, dan hoef je niet op veel succes te rekenen
Succes ermee,
Leon

[Peter Rodenburg]

Oke, fair enough, beide betogen, maar Leon's reactie suggereert toch dat er wel bepaalde grenzen zijn. Als alle foto's in Op Pad zwaar gefotoshopt zouden blijken te zijn, moet ik mij dan bedonderd voelen? Reportages en foto's zijn namelijk wel van invloed op de keuze van mensen om naar een bepaald gebied te gaan. Deze discussie speelt natuurlijk elders ook. In de wereld van modellen en filmsterren bijvoorbeeld. Hoe ethisch is het om een volkomen onrealistisch schoonheidsideaal te creren? Er zit dus wel ethische kanten aan omdat andere mensen erdoor beinvloed worden. De hele reclamefotografie draait hier immers om.

Het lijkt mij dat de mate waarin je foto's mag/kunt bewerken afhangt van het doel, wat je met de foto wilt bereiken. Wil je een mooie afbeelding tot stand brengen (als entertainment of kunst), of wil je achterblijvers een indruk (informatie) geven van je reis. Als dit onderscheid onduidelijk is, is de mate waarin we bewerkingen toelaatbaar vinden ook onduidelijk.

[Wim]

Peter en ik zijn natuurlijk beiden historici, en die houden er niet van als er met de bronnen geknoeid wordt.
Wim

[Wit]

Het ligt eraan om wat voor foto's het gaat. Vakantiefoto's, Nieuwsfoto's, reclamefoto's en en...

Foto's zijn er om een gevoel over te brengen. Als bewerken van de foto's bijdraagt om dat gevoel* over te brengen, mag dat wat mij betreft voor vakantiefoto's bijvoorbeeld. Het wordt anders als we nieuwsfoto's gaan bewerken en bewust de waarheid verdraaien met onze foto's om daarmee het nieuws te manipuleren. Dat vind ik persoonlijk not done. Maar velen zijn anders van mening en passen dit soort propaganda toe.

* (snijden voor de juiste copositie, kleur opwaarderen enzv.)

Blanche....die momenteel bezig is met haar foto opdracht voor de cursus van Marco M, met de thema's licht en Zomer in Nederland. En nu bezig is met de manipulatie van de beelden voor een zomers licht effect

[Spironski]

@ Willem:
Maar mijn punt was nu juist dat een foto nooit een "zuivere bron" is! Voordat de sluiter wordt ingedrukt worden er keuzes gemaakt, het licht gemanipuleerd en zaken weg gelaten, dus waarom ook niet nadat de sluiter is ingedrukt?

Fotografie gaat natuurlijk over licht, dus ik vind dat je dat aspect in een foto wel verregaand zou "mogen" manipuleren als dat je doel beter dient: voor mij het overbrengen van hoe ik het heb beleefd en gezien. Ik heb daarin, denk ik allen maar verantwoording af te leggen aan mezelf.
Leon (en Blanche) brengt terecht fotojournalistiek te berde, daarin gelden allicht andere maatstaven. Maar ook daarin zal elke foto subjectief blijven!

En ja, ik ben natuurlijk beeldend kunstenaar, dus ik wil elke bron bevragen .

[Wit]

Fotografie gaat natuurlijk over licht, dus ik vind dat je dat aspect in een foto wel verregaand zou "mogen" manipuleren als dat je doel beter dient: voor mij het overbrengen van hoe ik het heb beleefd en gezien. .

Inderdaad. De zon schijnt vandaag niet. Door mijn belichtingstijd aan te passen, heb ik toch (tot mijn verbazing tis de eerste keer dat ik hiermee experimenteer) foto's genomen met een zonnig licht effect, passend bij het thema van de cursus. Zomer in Nederland en werken met licht.

Jammer genoeg kan ik wat ik schrijf niet laten zien met beelden want we mogen geen beelden tonen voor cursus van meester Meijerink. Omdat dan het effect wat je hebt wanneer je de beelden voor het eerst ziet, wegvalt.

Zo ik ga weer verder....

[Rachel]

De vraag drong zich op wanneer wordt bewerken bedriegen? Hoever mag je gaan met het digitaal bewerken van foto's? Of is alles toegestaan? Omdat het kan?

Bijzonder is dat jij het als een ethische kwestie ziet.

Volgens mij gaat het eigenlijk om de vraag òf je überhaupt de werkelijkheid kúnt weergeven. Je bent er namelijk niet eens zeker van of 'wij' allemaal wel hetzelfde zien (voelen, horen, ruiken). In die zin gaat er dus een filosofische vraag aan vooraf die men zich in de Oudheid al stelde.

In de moderne communicatietheorieën is het thema nog weer verder uitgewerkt in 'boodschapper'/'ontvanger'-termen en het medium dat er gebruikt wordt om een 'boodschap' over te brengen. Dus nog even los van de ethiek die jij aanvoert en de esthetiek die Spironski uitvoerig bespreekt.

Iemand die daar heel woest en bevlogen over kan delibereren is de filosoof Slavoj Žižek. Je vindt hem op YouTube over dit thema. Ik vind hem interessant.

Ik weet niet of jij, Peter, weleens de VK-column van Hans Aarsman leest waarin hij foto's, meestal journalistieke, analiseert en op de milimeter fileert. Na het consumeren van zijn rubriek kom ik altijd tot de conclusie: Je ziet niet wat je ziet.
Want ofwel je hebt over details in een foto heengekeken, ofwel je hebt details 'bijverzonnen' om je eigen interpretatie kloppend te maken. En, over het ensceneren van wat jij de werkelijkheid noemt heeft Joris Luyendijk weer leuke dingen gezegd. Ook hij probeert jou en mij op te voeden tot een kritische kijker en niet zomaar te geloven in wat je ziet.


Kortgezegd mag volgens mij in de fotografie als kunstzinnige uiting alles. Daarin moet het bedriegen of het manipuleren van de zintuigen juist tot kunstvorm worden verheven. In de journalistieke fotografie moet je jezelf opvoeden tot kritische kijker en geldt het credo 'Geloof niet alles wat je ziet'.

[Peter_K]

Artistiek gezien kun je natuurlijk doen wat je maar wilt.

Als Reuters je betrapt op het gebruik van Photoshop sta je op straat, en terecht uiteraard.

Je hebt er óók nog cartoons over:

[Michael W]

Alles mag volgens mij
Links zoals het was met strak blauwe lucht, rechts zoals ik het fraaier vond.
Het moet natuurlijk wel natuurlijk lijken, dus niet overduidelijk gefotoshopt


In de journalistiek moet je natuurlijk voorzichtiger zijn.

[VoorheenRJ]

Op Dutch Photo Zone lijkt het wel of een foto zonder nabewerking niet meetelt...
Die lui verdienen er goud geld mee, dus lijkt het me dat het voor een commercieel succes wel mag. Of je er zelf mee kunt leven is een ander verhaal. Ik probeer liefst uit de hand de foto zo mooi mogelijk te maken. Lukt dat niet, dan is er altijd nog Aperture om het mooier te maken. Iets toevoegen zou ik dan niet doen. Mij gaat het dan met name om over-/onderbelichting, witbalans e.d.

[Michael W]

Ik probeer liefst uit de hand de foto zo mooi mogelijk te maken.

Ik denk dat dit voor iedereen wel opgaat; maar een storend element wordt door mij later genadeloos weggefotoshopt

[Ivo Miesen]

Op Dutch Photo Zone lijkt het wel of een foto zonder nabewerking niet meetelt...

Daar noem je ook een dierentuin op.

[whisky]

Links zoals het was met strak blauwe lucht, rechts zoals ik het fraaier vond.Het moet natuurlijk wel natuurlijk lijken, dus niet overduidelijk gefotoshopt

Dat vind ik dus bedriegen.
Die wolkenlucht was er er helemaal niet. Voor hetzelfde geld haal je de molen weg en zet je de ijfeltoren erin. Maar die was er niet waar jullie waren, net zo min als die wolken en komt niet overeen met de realiteit op dat moment.
En hebben jullie daar nu wel gefietst of het een plaatje genomen in een drukke stad en heb je de fietsers uitgeknipt en in dat molen landschapje geplaatst? In hoeverre die molen daar stond betwijfel ik dan ook

Ben je wel wezen fietsen of zat je alleen maar thuis achter de computer lekker te fotoshoppen?

Gamma/Intensiteit veranderen van een bestaande compositie vind ik al op het randje maar de compositie zelf veranderen gaat mij een beetje te ver.
Maarja dat is een filosofische zaak

Fiets de wereld ('in het echt', wat dat ook moge zijn),
Whisky

[Eric Schuijt]

Als je een tekst geschreven hebt, pas je die ook aan om beter de essentie weer te geven. In de tijd van papyrus en perkament kon dat niet zo makkelijk. Tegenwoordig wel.
Het enigszins aanpassen van foto's is mijns inziens toegestaan.
Maar net als bij tekst kun je ook aan foto's zien dat er flink aan gesleuteld is. Kijk maar eens naar glossy tijdschriften.
Mijn ervaring leert dat een goede foto bijna niet gefotoshopt hoeft te worden.

Ik zelf heb wel eens mijn ietwat kale kruintje wat gefotoshopt. Was erg leuk want ik had opeens veel meer haar

[whisky]

Ik zelf heb wel eens mijn ietwat kale kruintje wat gefotoshopt. Was erg leuk want ik had opeens veel meer haar

Maar zag je er nu hetzelfde uit als op de foto, dus met meer haar?




Whisky

[Michael W]

Dat vind ik dus bedriegen.

Ik vind dat de "werkelijkheid" verfraaien

[vincent schol]

[Leon]

Links zoals het was met strak blauwe lucht, rechts zoals ik het fraaier vond.Het moet natuurlijk wel natuurlijk lijken, dus niet overduidelijk gefotoshopt

Dat vind ik dus bedriegen.
Die wolkenlucht was er er helemaal niet. Voor hetzelfde geld haal je de molen weg en zet je de ijfeltoren erin. Maar die was er niet waar jullie waren, net zo min als die wolken en komt niet overeen met de realiteit op dat moment.
Gamma/Intensiteit veranderen van een bestaande compositie vind ik al op het randje maar de compositie zelf veranderen gaat mij een beetje te ver.
Maarja dat is een filosofische zaak
Fiets de wereld ('in het echt', wat dat ook moge zijn),
Whisky

Anderzijds is de realiteit ook onzin. Die twee fietsers zijn daar maar heel even geweest. Daarvoor waren ze daar waarschijnlijk nog nooit, en ze zullen ook nooit weer op die manier precies daar zijn.
En interessanter, hoe zijn ze daar gekomen? Waren ze echt recreatief aan het fietsen? Of zijn het modellen (vrouw en dochter van de fotograaf) die gevraagd zijn even te gaan poseren? En wat is dan ethisch? Is het voor de lens creeëren van een nepwerkelijkheid anders dan het met photoshop maken van een nepfoto?

Maar net als bij tekst kun je ook aan foto's zien dat er flink aan gesleuteld is. Kijk maar eens naar glossy tijdschriften.

In die glossies maken ze foto's vaak zo dat je iets krijgt dat er in werkelijkheid niet kan zijn. Maar als je netjes fotoshopt kun ook bij realistische foto's verbluffend onzichtbare, tot op de pixel nauwkeurige resultaten krijgen. Ik heb het dan zelfs niet over beeldschermgrote plaatjes, maar plaatjes van 4000x6000 pxels.
Het gaat alleen laaaang niet zo snel als in de reclame en in de film en het kost moeite. Ook de Hollywood-sharpness-enhance-plugin* heb ik nog niet voor mijn photoshop kunnen bemachtigen.
Leon

*: kun je met een onscherpe foto die met een oud mobieltje is genomen toch een gezicht herkken op een mijl afstand.