Dat een heel klein barstje genoeg kan zijn

[Leon]

Ik heb mijn zolder opgeruimd en besloten het mooie blinkende frame van mijn Gazelle weg te gooien.
In mei 2003 ontdekte ik (na zo'n 13.000 km fietsen) een miniem barstje in de lak bij het puntje van de lug op de bovenbuis. Omdat al twee keer eerder een gelijk frame het daar had opgegeven besloot ik de fiets te ontmantelen en een aantal onderdelen op een nieuwe fiets (een Snel, maar dat terzijde) te hergebruiken. Het frame verdween naar zolder. Ik besloot het niet te verkopen om niet iemand met de onzekerheid van een barstje op te zadelen.

Omdat het frame nu toch de container in ging besloot ik tot een destructief onderzoek. Ik zette het frame rechtop met de vorklugs op de grond. Ik nam met mijn bijna 90 kilo plaats op de achtervorkpoten en wipte een paar keer op en neer. Veel was er niet nodig voordat het frame brak.
Het zag er zo uit.



Dichterbij bekeken bleek mijn vermoeden maar al te waar: op de plaats van het kleine barstje in de lak bleek een duidelijk door roest aangevreten breuk in het frame. Links en rechts van de oude bruine breuk zie je de nieuwe breuk van ongeroest staal.



Het frame wordt nu gerecycled zodat niemand er meer een ongeluk mee kan krijgen.

[Travelmaster]

Is de roestvorming opgetreden voor of na het ontstaan van het barstje?

Hoe dan ook: goed dat je er niet mee bent doorgefietst!

[aandegracht]

Heb je een foto van het puntje lakbeschadiging vóór je (terechte) destructieve actie?

[Wim]

Waarbij we toch nog blijven zitten met de vraag van oorzaak en gevolg: was de lakbeschadiging de oorzaak van het scheurtje, of was het scheurtje de oorzaak van de lakbeschadiging? Uit Leon's verhaal maak ik op dat de laatste optie toch het meest waarschijnlijk is. Bij het puntje van een lug is ook niet een heel toevallige plek.

[sjefke]

Exact hetzelfde beeld van de breuk in de vorkbuis (Dahon alu) van de fiets van mijn zoon, waardoor hij in volle vaart met gezicht, gebit enz vol op het asfalt belandde. Gezicht en gebit worden nooit meer wat het was. Hij is al meer dan 4 jaar herstellende. De medische rekening bedraagt al lang in de 5 cijfers. Oordeel van TNO (in opdracht van beide partijen): vermoeingsbreuk. Metaalmoeheid dus. Er ontstaat eerst een klein breukvlak: het gecorrodeerde deel. Vervolgens, niet veel later, door een externe schok de totale breuk
Gazelle is al lang een b-merk. Maar de mensen willen het niet weten.
Dahon is overigens nog heel wat meer inferieur.

[Leon]

Heb je een foto van het puntje lakbeschadiging vóór je (terechte) destructieve actie?

Helaas voor jou heb ik er geen foto van gemaakt. Het was echt een heel klein barstje dat je alleen maar kunt zien als je er bij voorbaat verdacht op bent op barstjes op die plek. In de lak van de fiets moeten vele beschadigingen hebben gezeten die veel groter, dieper en langer waren maar op die tiendemillimeterprecieze plek plek krijg je niet zomaar een kras.
Ik vermoed dat ik er ooit wel een foto van gemaakt heb, maar waar....?

[keesswart]

In mei 2003 ontdekte ik (na zo'n 13.000 km fietsen) een miniem barstje in de lak bij het puntje van de lug op de bovenbuis. Omdat al twee keer eerder een gelijk frame het daar had opgegeven besloot ik de fiets te ontmantelen

Ik ben wel benieuwd waarom je nog een derde exemplaar van zo'n frame hebt geprobeerd. Kreeg je soms na elke framebreuk van Gazelle weer een nieuw frame?

[Martin E. van Doornik]

Dit overkwam mij in 1983: een framebreuk in Torhout, België. Ik was onderweg naar Frankrijk en Engeland. Mooie fietsvakantie naar de maan. Het frame was van Batavus, pas nieuw gekocht in april 1982: veertien maanden eerder. Deze fiets heeft nog in juni-juli 1982 van Toronto via Chicago naar Edmonton gereden. Alleen maar 14 kilo bagage. Toen deze foto was genomen, was het regenachtig weer.
Misschien een walsfout in het metaal voordat de buizen gevormd werden?
Later kreeg ik kosteloos een nieuw frame van de Batavus-fabriek, helaas in een andere kleur dan ik had verwacht (zeegroen in plaats van oranje).

[Leon]

In mei 2003 ontdekte ik (na zo'n 13.000 km fietsen) een miniem barstje in de lak bij het puntje van de lug op de bovenbuis. Omdat al twee keer eerder een gelijk frame het daar had opgegeven besloot ik de fiets te ontmantelen

Ik ben wel benieuwd waarom je nog een derde exemplaar van zo'n frame hebt geprobeerd. Kreeg je soms na elke framebreuk van Gazelle weer een nieuw frame?

Inderdaad. De laatste keer vond ik het wel mooi geweest

[joop71]

Dit overkwam mij in 1983:

Grappig, letterlijk precies dezelfde breuk had ik met mijn "batavus sprint" (met 27'wielen) rond 1990 in de Vogezen. Een fietsenmaker in Gerardmer heeft het terplekke hard-gesoldeerd. Ben er nog terug op thuis gekomen.
Dit was toen een goede reden om een vittorio te kopen! Nog een paar jaar op de batavus naar mijn werk gefietst, tot 't frame uiteidenlijk nogmaals op de zelfde plek brak.

[Peter_K]

Exact hetzelfde beeld van de breuk in de vorkbuis (Dahon alu) van de fiets van mijn zoon, waardoor hij in volle vaart met gezicht, gebit enz vol op het asfalt belandde. Gezicht en gebit worden nooit meer wat het was. Hij is al meer dan 4 jaar herstellende. De medische rekening bedraagt al lang in de 5 cijfers. Oordeel van TNO (in opdracht van beide partijen): vermoeingsbreuk. Metaalmoeheid dus. Er ontstaat eerst een klein breukvlak: het gecorrodeerde deel. Vervolgens, niet veel later, door een externe schok de totale breuk.

Dan heeft hij nog geluk gehad, een ander kan het niet navertellen.

Allemaal indrukwekkende verhalen over het gebruik van aluminium in de luchtvaart, maar in de luchtvaart wordt van alle materialen geregistreerd wat zij te verduren hebben, en worden zij pro-actief vervangen. Bij fietsen gebeurt dat allemaal niet, en aluminium is daarom niet een erg geschikt materiaal, speciaal voor voorvorken: die vorkbuis is niet te zien, en zal altijd in een afdaling falen, want dan heeft hij het meest te verduren.

Daarom een tip voor iedereen die een aluminium voorzork heeft: gooi het ding (tijdig) weg, en vervang het door een stalen exemplaar.

[Bert van Sprang]

Peter,

Volgens mij is het frame van Leon toch echt van staal en tevens volgens mij treedt metaalmoeheid alleen op als het metaal voorbij een grenswaarde wordt belast. Ook ben ik in het verre verleden al eens gevallen omdat mijn oude stadsfiets ineens korter werd doordat de (stalen) voorvork bij de verbinding met de vorkkroon afbrak. Dit wil ik in een afdaling nooit meemaken! Wellicht zou het advies moeten zijn dat het wellicht niet verstandig is om met oude barrels (van welk materiaal dan ook) erg hard (bergaf) te gaan?

Bert

[keesswart]

Dan heb ik het beter getroffen met mijn Gazelle Tour de France, waarmee ik tussen 1978 en 1990 zo'n 50.000 km heb gefietst. Al na een jaar ging er van alles kapot, naar het frame is altijd heel gebleven. Roesten deed het wel, maar dat viel niet zo op met een bruine laklaag

Corrie had in 2008 minder geluk met haar 14 maanden oude ligfiets. De fabrikant (Optima) heeft nog aangeboden om het frame te vervangen, maar onze liefde voor ligfietsen was al flink bekoeld nadat we ons in Engeland 3 weken lang dagelijks hadden moeten verantwoorden voor die rare fietsen.
De eigenaar van Optima mailde ons na de crash o.a het volgende: Bij iedere fabrikant, lees ligfiets / gewone fiets, komt framebreuk voor. Ik kan legio voorbeelden noemen van gerenomeerde fabrikanten waar dit voorkomt. Ik heb dit niet van horen zeggen, maar kan dit uit ervaring bij Bikeplanet Haarlem (fietswinkel in Haarlem, waarvan ik de eigenaar ben) onderbouwen.
Ik vermoed dat hij ook Gazelle en Batavus tot de 'gerenommeerde' fabrikanten rekende.
Na het relativeren van framebreuk, liet de fabrikant ons nog even weten hoe ver hun service gaat: Verder gaat onze garantie verder dan frame vervanging, wij hadden graag per koerier een frame opgestuurd (kostenloos), en het frame had in Engeland door een dealer vervangen kunnen worden. Waardoor het ongemak tot een minimum beperkt had kunnen worden, mits wij uiteraard hiertoe de kans hadden gekregen.
Een ligfietsdaler in Engeland? In Londen zul je ze wel hebben, maar wij stonden met een kapot frame in Cornwall...

Uiteindelijk hebben we de gebroken ligfiets (die door de ANWB uit Engeland was gerepatrieerd) door Optima terug laten kopen voor circa 70% van de nieuwwaarde.

Vier jaar lang had ik onze ervaringen met deze ligfietsen online gezet, dus moest ik ook beschrijven waarom we uiteindelijk toch maar weer op 'bukfietsen' verder gingen. Tot dan toe had er op de website van de dealer waar we onze eerste Optima's hadden gekocht, een link naar mijn 'ligfietservaringen' gestaan. Die link was na de melding van het einde van Corries Orca heel snel verdwenen

De eigenaar van Optima mailde me later nog het volgende:

Met grote verbazing lees ik de ervaringen zoals vermeldt op jouw site. Inderdaad zijn de beschreven problemen die jullie ondervonden hebben werkelijkheid, maar het constante in twijfel trekken van onze uitspraken c.q. kwaliteiten verbaasd en irriteert mij.
De uitspraken van Optima zijn immer te onderbouwen, te controleren c.q. te bewijzen. Door de manier waarop jij Optima (waarin jij persoonlijk geen vertrouwen meer hebt, terecht of onterecht) neerzet, berokkend schade aan ons bedrijf.
Het is jouw goed recht om geen vertrouwen meer in Optima te hebben, maar vermeldt dan ook alle feiten / gebeurtenissen. Dit is on-acceptabel en in het geheel ongepast, ik ga mij beraden op verdere stappen.

Ik heb hem toen maar vriendelijk teruggemaild:

Je verbazing verbaast mij. Al vier jaar lang vermeld ik al mijn bevindingen m.b.t. onze ligfietsen op mijn site, zowel de positieve als de negatieve. Daarbij ga ik altijd af op mijn eigen ervaringen en laat ik me niet beïnvloeden door commerciële belangen en/of reputaties van wie dan ook. Alle relevante feiten en gebeurtenissen heb ik vermeld en zoveel mogelijk voorzien van foto's, mogelijke oplossingen en suggesties voor verbetering.
Inmiddels weet ik uit verschillende bronnen dat de kans om door een Orcaframe te zakken in de afgelopen jaren zeker niet verwaarloosbaar klein is geweest. Voor zover mij bekend is dit gelukkig voor niemand fataal afgelopen, maar wie garandeert dat er de komende tijd geen Orcaframes meer zullen doorknakken? Ook de gebroken drager van mijn eigen ('nieuwe generatie') Orca was voor mij onacceptabel. Dat deze fiets op de website dan toch nog wordt aangeprezen als geschikt voor 'extreme ligfietsvakanties' vind ik getuigen van een wel heel wrang cynisme.
Het lijkt me zeker verstandig om je te beraden op verdere stappen; daarbij zou ik persoonlijke iritaties aan de kant zetten en onze ervaringen (en die van andere fietsers) serieus nemen. Zorg ervoor dat potentiële kopers een realistischer beeld van de Orca voorgeschoteld krijgen of vind een manier om toch de ideale vakantieligfiets te bouwen.
Ik wens jullie hierbij veel succes.

[Peter_K]

Volgens mij is het frame van Leon toch echt van staal en tevens volgens mij treedt metaalmoeheid alleen op als het metaal voorbij een grenswaarde wordt belast.

Ik denk zelf dat in het geval van Leon eerder sprake was van slechte kwaliteit.

Wellicht zou het advies moeten zijn dat het wellicht niet verstandig is om met oude barrels (van welk materiaal dan ook) erg hard (bergaf) te gaan?

Ik heb de indruk dat het frame van Leon helemaal nog niet zo'n oud barrel was. Indien je een echt goed stalen frame hebt, kan dat wel degelijk zeer lang meegaan, mits goed droog gestald.

Bij een verouderend aluminium frame is het in alle gevallen af te raden om dat maar te blijven gebruiken.

Maar het is zeker een goede zaak om ook bij stalen frames op te letten, zeker als het (in verhouding) veel gewicht te torsen heeft (gehad).

Wat dat betreft is het extra opletten geblazen bij een tweede handsfiets, waarvan de geschiedenis helemaal onbekend is. En waarschijnlijk is het verstandiger tweedehands aluminium frames maar te laten staan.

[loknor]

Daarom een tip voor iedereen die een aluminium voorzork heeft: gooi het ding (tijdig) weg, en vervang het door een stalen exemplaar.

Als oud wielrenner moet ik alleen maar denken aan mijn eigen anecdotische ervaringen.

In de dertig jaar van wedstrijden heb ik helaas meerdere catastrofale frame/vork breuken gezien die leiden tot spectaculaire valpartijen. Zonder uitzondering Reynolds 531 (anecdotisch, was ook veel minder Columbus, maar toch....). Ik heb nog nooit een Carbon of Alu frame spontaan zien breken wat leidde tot een valpartij (wel na...).

Anecdotisch, maar ik geloof niet in het verhaal dat staal zoveel veiliger is. Ja, goed gesoldeerd en gelakt staal wat geen klap krijgt gaat lang mee, maar het vervelende is dat staal erg kwetsbaar is, zowel bij de bouw als bij valpartijen. Erger, door de verplichte lak zie je het niet.

Shit happens, ik rij zonder angst op zowel alu als stalen fietsen. Maar een modern frame gelast door een robot is volgens mij minstens zo betrouwbaar als mensen werk, zeker bij een noname frame/vork waarvan je de bouwer niet kent. Wie weet droomde die net even weg bij het solderen of moest hij niezen....

[multiwgb]

Dit overkwam mij in 1983: een framebreuk in Torhout, België. Ik was onderweg naar Frankrijk en Engeland. Mooie fietsvakantie naar de maan. Het frame was van Batavus, pas nieuw gekocht in april 1982: veertien maanden eerder. Deze fiets heeft nog in juni-juli 1982 van Toronto via Chicago naar Edmonton gereden. Alleen maar 14 kilo bagage. Toen deze foto was genomen, was het regenachtig weer.
Misschien een walsfout in het metaal voordat de buizen gevormd werden?
Later kreeg ik kosteloos een nieuw frame van de Batavus-fabriek, helaas in een andere kleur dan ik had verwacht (zeegroen in plaats van oranje).

Dezelfde kleur Batavus in 1984 gekocht. Het zelfde probleem. Was mijn eerste nieuwe race fiets. Daarvoor een tweede hands. Iets versleten van de Batavus verving ik met onderdelen van Campagnolo. Na +- 25.000 km 4.5 jaar verder brak dit frame. Los Jan Jansen frame gekocht alles overgezet en weer verder. Tot nu toe op deze manier verder gegaan. Behalve de Jut en Jul fiets die waren ook nieuw en allebei het zelfde. Jut is electrisch geworden. Opa stopt met de racefiets en doet het voortaan op zijn Jul fiets.
Iemand interesse in een Airborne titanium racefiets. Voorvork is van Look carbon. Als ook de staande achtvork. Zitbuis is 59 cm en de liggendebuis 58 cm. Deze fiets heeft een rechtstuur. Het is Aerospace grade titanium 3/2.5. Ik bedoel maar.

[sjefke]

....en tevens volgens mij treedt metaalmoeheid alleen op als het metaal voorbij een grenswaarde wordt belast.

Correct, en als je dan weet dat het aluminium van de alu vork die net boven de vorkkroon brak, (zie boven) een hardheid had van 60 Vickers, terwijl de tabellen pas bij 80 Vickers beginnen (een soort peperkoek dus), dan is daar maar heel weinig voor nodig. Gewoon in de stad, geen bagage of afdalingen. Blijf weg van Dahon! Om dezelfde reden zijn de zoon en de echtgenote van DAvid HON dan ook een eigen vouwfiets merk begonnen (Tern).

[Peter_K]

In de dertig jaar van wedstrijden heb ik helaas meerdere catastrofale frame/vork breuken gezien die leiden tot spectaculaire valpartijen. Zonder uitzondering Reynolds 531 (anecdotisch, was ook veel minder Columbus, maar toch....).

Tja, in de racerij gaat het om lichtgewicht, en dat is moeilijk te combineren met duurzaamheid.

Ik heb nog nooit een Carbon of Alu frame spontaan zien breken wat leidde tot een valpartij (wel na...).

In mijn voorbeeld kostte het iemand zijn leven...

...maar het vervelende is dat staal erg kwetsbaar is...

Staal kwetsbaar?

Maar een modern frame gelast door een robot is volgens mij minstens zo betrouwbaar als mensen werk, zeker bij een noname frame/vork waarvan je de bouwer niet kent. Wie weet droomde die net even weg bij het solderen of moest hij niezen....

Het correct lassen is een grote kostenpost waar in deze competitieve wereld makkelijk op te bezuinigen is: niemand ziet het verschil, en de gevolgen van slechte kwaliteit worden vaak pas na jaren (buiten de garantie periode) zichtbaar.

[Georg]

Het voorbeeld van leon laat een defect zien van een stalen frame, en hoe staal met een defect reageert; het verbuigt. In het geval van zijn euvel zal dat niet snel tot een plotselinge valpartij leiden. Wel tot de aanschaf van een nieuwe fiets.

Voor een voorvork ligt dat anders; een defect, zeker een plotseling optredend defect is bij een voorvork acuut levensbedreigend.
Maar ik heb altijd begrepen dat een stalen voorvork eerder zal verbuigen, gelijk de bovenbuis van Leon, een carbon vork zal het echter plots begeven, een aluminium vork zit daar ergens tussenin, maar gaat ook (te) snel inzakken bij een defect.

Nu rijden er van al deze materialen veel fietsen rond, en héél vaak hoor je nu ook weer niet van dergelijke gevaarlijke incidenten. Van carbon zijn er wel bekende dodelijke ongevallen, maar ook daar geldt; hoeveel (race)fietsen rijden er wel niet rond met zo'n vork?

Persoonlijk lijkt staal me het veiligst, en bij structureel falen het minst gevaarlijk, zeker in geval van de voorvork.

[Bert van Sprang]

Of een voorvork nu breekt (aluminium/carbon?) of buigt (staal?), in beide gevallen ga je bij enige snelheid geheid onderuit.