Driemaal boemelen naar Normandië en Bretagne - en weer terug

[keesswart]

In 2022 ben ik voor het nodige veldwerk aan een van mijn fietsgidsen driemaal per trein naar Normandië of Bretagne gegaan.

Ik heb overwogen om mijn fiets gedemonteerd in een hoes met de Thalys mee te nemen, maar de nadelen hiervan vond ik te groot. Een plek in de Thalys moet altijd geboekt worden en is niet goedkoop als je dat kort van tevoren doet. Speurend naar tickets constateerde ik dat er alleen nog plekken waren in treinen die pas in de middag vertrokken. Het voordeel van de korte reistijd weegt dan niet meer op tegen de nadelen:
(1) hogere kosten dan een reis met regionale treinen;
(2) extra tijd nodig om eerst naar Amsterdam te reizen (het beginstation waar de Thalys het minst vol is en waar je de meeste tijd hebt om een geschikte plek voor een verpakte fiets te vinden);
(3) extra tijd nodig voor het demonteren en inpakken van mijn fiets op Amsterdam Centraal, plus uitpakken en weer rijklaar maken op Gare du Nord);
(4) toch niet zo vroeg arriveren in Parijs, zodat ik daar moet overnachten en pas de volgende dag verder naar Normandië kan reizen.

Ook heb ik gekeken bij Flixbus. ‘s Middags vertrekt er een bus met fietsvervoer uit Den Haag, die ‘s avonds om 21 uur aankomt in Paris-Bercy. Dan zal ik daar moeten overnachten en de volgende ochtend naar een station aan de andere kant van Parijs moeten fietsen. Ook niet handig. Bovendien weet ik van ervaringsdeskundigen dat er best vaak wat misgaat bij Flixbus: bussen en chauffeurs die uitvallen, fietsen die kort van tevoren toch niet mee blijken te kunnen, forse vertragingen, gemiste aansluitingen en uiteindelijk stranden op een plek waar je niet dood gevonden wilt worden, zonder zicht op een oplossing.

Uiteindelijk heb ik toch maar weer gekozen voor de relatieve vrijheid, de niet al te hoge kosten én de ongemakken van een dagje boemelen door België en Frankrijk. Enkele maanden eerder had ik al gebruik gemaakt van het aanbod om een extra voordelige 'Carte Avantage Sénior' bij de SNCF aan te schaffen, die op de meeste Franse treinen (maar niet de Thalys) 25 procent reductie geeft. Deze kortingskaart heb ik op 1 april in laten gaan. Zodra ik een paar weken niks belangrijks in mijn agenda heb staan en de weersverwachting gunstig is, wil ik vertrekken. Veldwerk betekend voor mij stukjes fietsen met veel onderbrekingen voor het maken van aantekeningen, foto's en waypoints. In de stromende regen is dat niet te doen. Dus als er slecht weer wordt verwacht en ik niet gebonden ben aan een reeds geboekte trein, wacht ik liever een paar dagen later tot er beter weer op komst is.

Van tevoren heb ik de mogelijke treinopties naar Noord-Frankrijk in kaart gezet. (De kleuren van de tijden in de tabel komen overeen met de kleuren van de trajecten op de kaart.)





Voor mijn eerste veldwerkperiode wil ik in Normandië beginnen en dan terugfietsen tot aan de Belgische grens. In april 2015 had ik dat al eens gedaan (zie dit verhaal). Toen reisde ik met intercitytreinen via Antwerpen Centraal naar Lille Flandres. Daarvandaan kon ik met redelijk snelle regionale treinen (TER) Parijs links laten liggen en wist ik via Amiens en Rouen nog voor de avondschemering Caen te bereiken.

Destijds kocht ik alle tickets nog in automaten op stations. Dat hoeft nu niet meer, en gaat zelfs niet meer als je in Nederland recht op korting hebt en/of een internationaal fietskaartje nodig hebt. Dat fietskaartje koop ik nu online bij de NMBS. Voor mijzelf gebruik ik van Leiden tot Breda een keuzedag en schaf ik online een los ticket aan van Breda tot Antwerpen.

26 april 2022, etappe 1: Leiden - Komen per trein (310 km)



Voorzien van deze tickets neem ik eerst een trein van Leiden naar Schiphol, waar de intercity naar Brussel stopt. In de vorige eeuw stopte deze intercity ook in Leiden, maar nu ik in deze stad woon is dat al lang voorbij. Na het Fyrafiasco werd Den Haag HS gedurende enkele jaren het beginstation van deze intercity, vanwege een tekort aan materieel. Daar stond deze trein dan nog vrijwel leeg te wachten op reizigers; pas vanaf Rotterdam werd het dan druk. Ook dat is inmiddels passé.

Vandaag is er op Schiphol nog plek voor mijn fiets in deze trein, maar de zitplaatsen in de naastgelegen coupé zijn al bezet. Gelukkig stappen er in Rotterdam wat mensen uit, en kan ik nog net een stoel bemachtigen voordat nieuwe instappers de trein nog voller maken. Dit is de reden waarom ik eerst naar Schiphol ben gegaan en niet gelijk naar Rotterdam. De intercity's naar België zijn geen dubbeldekkers, rijden slechts eenmaal per uur en zijn vaak erg vol.

In Antwerpen moet ik overstappen en koop ik gelijk een Rail Pass, die nu Standard Multi blijkt te heten; uit de NMBS-automaat haal ik deze tienrittenkaart voor 87 euro (sinds kort ook verkrijgbaar in de NMBS-app voor 3 euro minder). Een reis van de Nederlandse grens tot aan de Franse kost meer dan een paar tientjes, dus met 5 van zulke ritten is deze kaart al voordelig. Bovendien is de papieren Standard Multi niet persoonsgebonden. Als er in oktober nog ritten over zijn, geef ik hem wel aan mijn zus die in Gent woont.



Helaas rijden er tegenwoordig geen rechtstreekse treinen meer van Antwerpen Centraal naar Lille Flandres. Je moet nu overstappen in het nog altijd liftloze station van Kortrijk, dat nota bene een belangrijk regionaal spoorwegknooppunt is. Ik heb hier maximaal 12 minuten om mijn fiets uit de ene trein te krijgen en dan trap-af-trap-op (zonder fietsgoot) mijn hele hebben en houden in de boemeltrein naar Lille te tillen. Dan moet de eerste trein geen vertraging hebben en de conducteur direct het fietsenhok ontgrendeld hebben. Dit zijn conventionele Belgische treinen met afgesloten fietskotten, die alleen door een treinbegeleider geopend kunnen worden. Elders in België rijden steeds meer treinen met extra, niet afgesloten fietsplekken, maar die gaan niet naar Kortrijk.

Daarom heb ik besloten om nu niet in Kortrijk over te stappen, maar nog even in de trein te blijven zitten tot het stationnetje van Komen. De conductrice heeft het onthouden en ontgrendelt in Komen gelijk het fietsenhok. Dan moet ik alleen mijn fiets nog zonder foute manoeuvres op het perron zien te krijgen, dat minstens een meter lager op railniveau ligt! De treinbegeleidster observeert mijn verrichtingen geduldig voordat ze haar trein zijn rit laat vervolgen naar Ieper en Poperinge.



26 april 2022, etappe 2: Komen - Lille op de fiets (20 km)



Niet alleen het minimalistische station, ook de rest van Komen is een onvervalst stukje Belgische rafelrand. 'Comines-Komen' valt op de gevel van het station te lezen. Eeuwenlang hoorde het stadje bij Vlaanderen, dat wil zeggen het gedeelte op de linkeroever van de Leie, die hier de grens met Frankrijk vormt. Toen in 1963 de taalgrens in België werd vastgelegd, kwam Komen samen met het naburige Waasten in Wallonië te liggen omdat de meeste bewoners hier Frans als moedertaal hebben. Met de Voerstreek gebeurde toen het omgekeerde. Sindsdien zijn Komen-Waasten en de Voerstreek elkaars wisselgeld en spiegelbeeld; een Waalse exclave omringd door Vlaanderen en Frankrijk versus een Vlaamse exclave omringd door Wallonië en Nederland; een Vlaamse versus een Waalse minderheid; de heuvels in Voeren versus 'Le Plat Pays' in Komen. Als ik in een café met een Franse naam in mijn beste Frans koffie bestel, reageert de man achter de bar zonder dralen in het Nederlands. Ik had het kunnen bevroeden, als ik in een paar jaar terug een reportage in de Groene Amsterdammer over 'de catch 22 van België' goed had gelezen.
Na de brug over de Leie wordt Komen definitief Comines. Deze kant is al sinds de Vrede van Utrecht helemaal Frans; tot enkele kilometers stroomafwaarts bij Menen, waar de Leie Frankrijk verlaat.

Met de wind in de rug fiets ik over binnenwegen en jaagpaden de 22 km naar Lille, waar pas om 15:53 weer een trein naar Amiens vertrekt. Als ik in Kortrijk was overgestapt op de trein naar Lille Flandres, had ik daar 2 uur lang op diezelfde trein moeten wachten. Dan fiets ik nu liever een uurtje in de lentezon.

Tegen 15:00 uur sta ik voor de imposante façade van station Lille Flandres. Het is de originele voorgevel van het Gare du Nord in Parijs, dat in 1860 bij de bouw van een nieuwe voorgevel in stukken werd gezaagd en op zijn huidige plek in Lille is herbouwd.



(wordt vervolgd)

[supermario]

Hoi Kees,

Heb jij geen auto?

Krijg steeds meer respect voor route boeken makers

[keesswart]

Nee Mario, ook nooit rijlessen gehad. Ik vond als tiener al dat er teveel auto's rondreden. Als ik met dinky toys speelde, maakte ik er files van .
Rond mijn 18e werd ik lid van de Fietsersbond, die toen net was opgericht. De poster hieronder heeft jarenlang op mijn kamer gehangen:

[bert sitters]

In november 2021, dus ruim een jaar geleden, is de eerste vernieuwde Thalys gepresenteerd: met twee fietsplaatsen per stel. Tissen Amsterdam en Parijs rijdt doorgaans een stel. Tussen Brussel en Parijs zijn dat twee stellen.
Fietsmeename zou mogelijk worden, als er voldoende stellen met fietsplaatsen ingezet kunnen worden. Inmiddels zijn dat er welgeteld vier. Nog verre van voldoende om er een dienstregeling met fietsen mee aan te bieden.
Over een paar weken spreek ik een woordvoeder van Thalys.
Ik ga ook bij de Belgische spoorwegmaatschappij NMBS navragen hoe dat zit met de Intercity van Gent naar Rijsel (Lille).Er ging een rechtstreekse Intercity. Dit waren drie rijtuigen gekoppeld aan zes rijtuigen naar Poperinge. In Kortrijk werd gesplitst.
Ik heb begrepen dat door werkzaamheden gestopt is met het splitsen. De dienstregeling tussen Rijsel en Kortrijk was hiervoor te vaak verstoord. Het deel uit Poperinge moest in Kortrijk regelmatig wachten op het deel uit Rijsel. Vandaar dat het deel van en naar Rijsel is losgehaakt.
In België komen nu steeds meer fietsplaatsen in treinen. De nieuwe M7 met veel fietsplaatsen wordt volop ingevoerd. Aan bestaande treinen worden fietsrijtuigen gekoppeld, zoals van Brussel naar Luxemburg en van Eupen naar Oostende. In al deze treinen hoef je je op het perron niet meer te melden bij de treinbergeleider die met een sleutel de deur naar het fietsenhokje opent. De M7 heeft een zo gunstige mogelijke instap. Helaas ken België drie verschillende perronhoogtes.
Tussen Antwerpen, Kortrijk en Poperinge rijdt echter de MS96. Deze treinen zijn nog niet zo lang geleden gerenoveerd en zitten niet in het programma om extra fietsplaatsen in de bouwen. De Belgische spoorwegmaatschappij NMBS heeft een fietscoördinator die het hele proces van de treinen fietsvriendelijker te maken stuurt.
Via een app kun je ook de beste reisroute met een fiets in de trein in België opzoeken: https://bikeontrain.belgiantrain.be/

[bert sitters]

Moet je in Rijsel op station Lille-Flandres wat langer moet wachten op een aansluitende verbinding? Tegenover het station is Brasserie l'Express, met de lekkerste Moules Frites (mosselen met friet) van Frans-Vlaanderen. De keuken is de hele dag open. Dus geen beperkte Franse etenstijden alleen maar tijdens de lunch en vanaf 19:00 's avonds. Duurt mosselen jou te lang, dan kun je ook een heerlijke salade bestellen. Je hebt kans dat een ober wat Nederlands spreekt. Je kunt buiten eten naast jouw fiets. https://lexpress-lille.fr/fr

[keesswart]

26 april 2022, etappe 3: Lille - Lisieux per trein (355 km)



Door de slechte aansluitingen tussen de Belgische en Franse treinen op Lille Flandres ben ik om 16:00 nog niet op de helft van de reis die ik af wil leggen. Als ik vanochtend een uur eerder (dus in de ochtendspits) had kunnen vertrekken, had ik nu al in Amiens kunnen zijn. Alleen rijdt er tussen 10:24 en 17:24 geen enkele trein van Amiens naar Rouen! Tijdens deze daluren rijden er slechts een paar bussen, of moet je met een grote omweg via Parijs reizen. Typisch Frankrijk...

In 2015 waren de verbindingen op dit traject iets beter, maar toen was het vanwege een treinstaking onduidelijk welke treinen uit zouden vallen. Ook kostte het me toen best veel moeite om te doorgronden hoe de kaartjesautomaten hier werkten. Nu kan ik mijn tickets online bemachtigen, al is de storingsgevoeligheid van het internet en de betaalapp hier nog wel een dingetje. Het doorlopen van de leercurve van de nieuwe reisplanner van de SNCF valt me mee. Binnen afzienbare tijd lukt het me om mijn Franse kortingskaart en de opgeslagen tickets op het scherm van mijn iPad te toveren. Voor alle zekerheid heb ik van die kortingskaart ook een afdruk in mijn stuurtas liggen, maar uiteindelijk heeft geen enkele conducteur er naar gevraagd. Zodra ze een QR-code kunnen scannen, zijn ze tevreden.

In Amiens heb ik circa 10 minuten om over te stappen op de trein naar Rouen. Dat is best krap, omdat Amiens een ingewikkeld station is. Destijds kon ik hier met een roltrap omhoog en moest ik daarna via een hoge vaste trap naar beneden naar een nog niet gemoderniseerd perron, waar een trein klaarstond die eigenlijk al had moeten vertrekken. Nu is de overstap redelijk relaxed. De trein naar Rouen staat ditmaal klaar op een perron dat ik zonder trap of lift (die is er inmiddels, maar niet voor elk perron) kan bereiken.

Met de snelheid van een Nederlandse Intercity Direct (160 km/uur) rijdt deze trein met weinig tussenstops naar Rouen, waar hij tegen 19:00 uur aankomt. In 2015 was hier nog een camping op een half uurtje fietsen van het station. Het was een echte Franse stadscamping zonder toeters en bellen, met een paar beheerders die al dik in de 80 waren. Die konden blijkbaar geen opvolger vinden, want inmiddels is deze camping ter ziele. Andere campings liggen dermate ver buiten de stad, dat ik nu liever op de trein naar Caen stap. Ook in Caen is echter al jaren geen camping meer waar tentkampeerders welkom zijn.

Dan maar een hotel? Voor alle zekerheid open ik de app van Archiescampings nog even. Er blijkt een camping municipal te zijn in Lisieux, waar de trein van Rouen naar Caen ook stopt. Deze camping heeft een eigen website en enkele recente reviews, dus zal hij nog wel bestaan. Rond 20:15 arriveer ik in Lisieux. Het valt niet tegen. Het station ligt aan de doorgaande lijn Parijs-Cherbourg, een traject dat niet wordt verwaarloosd om een concurrerende hogesnelheidslijn rendabel te krijgen, want TGV's komen niet in deze contreien. Hoewel Lisieux bepaald geen wereldstad is, is hier zelfs geïnvesteerd in liften.



De camping ligt 4 km van het station. De receptie is dicht en gaat morgen pas na 9 uur open, maar het is hier ook mogelijk om een nacht online te boeken en gelijk af te rekenen. Gek genoeg kan dat weer niet voor de nacht die nu gaat komen, dus boek ik maar voor morgen en zet ik er een berichtje bij dat ik de boeking een dag eerder heb geconsumeerd. Ik zoek een plek op de bijna lege camping, zet mijn tent op en leg een powerbank aan een stopcontact in het verlaten washok. Die haal ik wel weer op tijdens mijn onvermijdelijke toiletbezoek halverwege de nacht.

27 april 2022: Lisieux - Carentan per trein (124 km)



Gisteren heb ik tijdens de treinreis maar weinig gedronken en 's avonds geen biertje kunnen scoren; de winkels in het dorp waren al dicht. Daardoor heb ik de hele nacht in de tent kunnen blijven liggen, zonder sanitair uitstapje. Zodoende kom ik pas 's ochtends rond 7:30 weer in het washok, waar ik constateer dat er is schoongemaakt en dat mijn powerbank verdwenen is. Blijkbaar is deze meegenomen door de schoonmakers; of achtergelaten bij de receptie, die pas open gaat als ik al in de trein zit. Het is vooral jammer van het goede laadsnoertje. Het simpele powerbankje, dat ik 3 jaar terug voor 10 euro in Duitsland had gekocht toen mijn Zzing haperde, was vermoedelijk al over de helft van zijn levensduur.

Gelukkig heeft de batterij van mijn iPad nog voldoende lading voor de rest van deze treinreis, zodat de opgeslagen treinkaartjes en dienstregelingen zichtbaar blijven. In veel Franse treinen zijn ook stopcontacten te vinden, maar daar staat niet altijd spanning op - of niet genoeg om een iPad wakker te schudden. Bovendien heb ik dan het laadstekkertje nodig, dat ik nu kwijt ben geraakt.

In Caen moet ik overstappen en heb ik een koffiepauze ingelast. Pal naast de koffietent is een winkelcentrum met een heuse HEMA, waar ik op zoek ga naar een nieuwe powerbank. Een 'batterie de secours portable' blijkt zo'n ding hier officieel te heten. Mijn vertaalapp geeft ook nog 'banque d'alimentation' als alternatief, maar als ik dat dan weer terug in het Nederlands laat vertalen, wordt het 'voedselbank'. Gewoon 'powerbank' begrijpt het HEMA-personeel hier ook, als je het maar op z'n Frans uitspreekt. 'Ah oui, une peauverbànc!', zegt de verkoopster zodra het kwartje bij haar valt.

Aan het eind van de ochtend stap ik uit in Carentan. Na anderhalve dag boemelen en een kort stukje fietsen kan ik mijn persoonlijke D-day in Normandië vieren. Hiervandaan fiets ik de komende weken terug naar huis. Samen met mijn nieuwe powerbank, die ik nog verschillende keren op het nippertje heb kunnen redden voor aanstormende schoonmakers of na een lange nacht heb moeten bevrijden uit een laverie, salle de jeux of bezemkast die vaak 's avonds werden vergrendeld, kort nadat ik daar voor mijn powerbank een vrijwel onzichtbaar stopcontact in een donker hoekje had gevonden.

(wordt vervolgd)

[keesswart]

19 augustus 2022: Leiden - Saint Quentin per trein (353 km)

In de zomer ga ik opnieuw naar Normandië. Weer met de trein naar Carentan, waar ik ditmaal mijn eigen route langs de kusten van Cotentin wil nafietsen en ook nog een stuk van de Vélomaritime wil verkennen, die hier vooral voies vertes in het binnenland volgt. Ditmaal wil ik via Parijs reizen, met een overnachting in de buurt van Saint Quentin, waar ik dan gelijk een klein stukje van de frontlijnroute wil aanpassen.



Ditmaal neem ik niet de intercity naar Brussel, omdat een fietsplek in deze trein in juli en augustus gereserveerd moet worden, en je dan maar moet hopen dat er ook nog een zitplaats vrij is, want die kan weer niet gereserveerd worden. Bovendien wil ik nu niet via Kortrijk en Lille, maar via Charleroi en Maubeuge reizen. Dan is het handiger om niet in Antwerpen of Brussel, maar al in Essen - net over de grens bij Roosendaal - in een dan nog lege trein te stappen die rechtstreeks naar Charleroi rijdt. Een unique selling point van de intercity naar Roosendaal is dat deze ook in Leiden stopt. Om 9:15 stap ik in.

In Roosendaal stap ik over op de boemel naar Antwerpen, die om 11:21 vertrekt. Vroeger was dit een korte trein met een afgesloten bezemkast waar een paar fietsen in pasten (het 'fietsenkot'), maar dat is veranderd. Er is nu veel meer ruimte voor fietsen, die zonder hulp van een conducteur gebruikt kan worden. Het zou helemaal fijn zijn als dit niet de stoptrein richting Antwerpen was, maar de intercity naar Charleroi, die nu 10 km verderop in Essen begint. Doortrekken van deze trein naar Roosendaal schijnt niet te kunnen omdat de Belgische dubbeldekkers die deze intercitydienst rijden, niet geschikt zijn voor het Nederlandse spoornet. De 'varkensneus' uit de jaren '70 is dat wel.



In Essen staat de volgende trein al klaar: een typisch Belgische dubbeldekker. Deze hebben veel ruimte voor fietsen, maar hoe je daar met je fiets moet komen, is wel een dingetje. Voor fietsen, kinderwagens en rolstoelen is een extra brede en lage ingang gemaakt, die echter niet door de reizigers geopend kan worden. Wie van deze ingang gebruik wil maken, moet een treinbegeleider vinden die hem wil openen. Er is ook een alternatief: simpelweg door de smallere ingang ernaast. Die heeft echter een verhoogde instap.



Maar die hoge instap is niet het enige. Om in de fietscoupé te komen, moet je na het instappen weer vier treden omlaag om in het halletje achter de brede deuren te komen. Veel reizigers met fietsen, waaronder ik zelf, verkiezen dit ongemak boven het moeten wachten op een bereidwillige treinbegeleider. Dat is namelijk kostbare tijd, waarin fietsplekken bezet kunnen worden door andere reizigers. Waarom de brede deuren niet door reizigers geopend mogen worden, is me een raadsel.



Eenmaal voorbij de brede deuren is een grote ruimte waar fietsen tegen klapstoelen gezet kunnen worden. In Essen is deze ruimte nog leeg...



...maar na Antwerpen is het gedaan met de rust.



In Brussel-Zuid staat de trein wat langer stil om een bescheiden volksverhuizing mogelijk te maken. Even lijkt de fietscoupé leeg te stromen, maar dan volgt een invasie van gezinnen met kinderwagens en krijsende koters. Was het tot Brussel nog een gezellige bende van vakantiefietsers onder elkaar, nu klamp ik me vast aan de hoop dat die koters niet tot Charleroi meereizen. Even later komt er nog een hevig zwetende mountainbiker bij. Zijn bovenlijf wordt slechts door een hemd bedekt en verspreidt een neusverdovende lucht die doet vermoeden dat hij al dagen onderweg is zonder douche, bad of zwempauze. Hij neemt plaats naast een moeder met jonge kinderen, die er niks van lijken te merken. Mijn zintuigen trekken het niet langer. Ik vlucht naar een nabijgelegen uitgang waar ik zowaar nog een leeg klapstoeltje aantref.

Iets na 14:00 uur stap ik opgelucht uit. Station Charleroi Sud, dat sinds kort Charleroi Central heet, blijkt een fotogenieke bouwput onder de fly-over van een snelweg te zijn. Aftandse, rijk bespoten treinen rijden hier af en aan.







Van Charleroi naar Maubeuge reden tot december 2022 maar twee treinen per dag. Zonder tussenstops, dat wel. Daarna is het aantal treinen hier verviervoudigd. Ze rijden nu om de twee uur, maar tot de Franse grens zijn het wel stoptreinen geworden. Dit is nu een prima alternatief voor de route via Kortrijk en Lille geworden, als je naar Parijs wilt. Het is hetzelfde materieel als op de lijn Antwerpen-Kortrijk-Lille, MS96, ook wel 'WC-bril' genoemd, met een afgesloten fietsenkot.

De treinbegeleidster is nog ver weg en het is niet druk, dus zet ik mijn fiets voor dit korte ritje op een wat breder stuk van het gangpad, vlakbij het fietsenkot. Bij aankomst in Maubeuge staat de trein naar Parijs al klaar op het naastgelegen perron.



Hoewel het traject Maubeuge-Parijs bekend staat als schrootlijn, staat er nu een moderne trein klaar met een lage instap en fietshaken. Vijf jaar terug had ik in dit liftloze station op zoek moeten gaan naar een ticketautomaat, maar gelukkig is hier mobiel bereik en doet de SNCF-app z'n werk. Op naar Saint Quentin!





(wordt vervolgd)

[BikerCH]

Wat een leuk en informatief verhaal, Kees!

[Joris Flemming]

Fijn dat hier eens uitgebreid verslag wordt gedaan van het wel en wee van de OV-reizende fietser in deze grensregio, die voor veel Nederlandse fietsreizigers een regelmatig te nemen barrière vormt.
Prettig geïllustreerd en voorzien van een goed leesbaar en met gevoel voor understatement geschreven reisverhaal.

[bert sitters]

Kees,
Betekent dit dat ik de volgende verbinding heb van Nederland naar Parijs: mét fiets?

V 09:28 Amsterdam Centraal
V 10:11 Rotterdam Centraal
V 10:34 Breda
A 12:17 Brussel-Zuid

V 13:15 Brussel-Zuid
A 14:07 Charleroi-Central

V 14:24 Charleroi-Central
A 15:20 Maubeuge

V 15:42 Maubeuge
A 17:41 Paris Gare du Nord

Er gaan slechts beperkt treinen van Maubeuge naar Parijs, dus is een vroegere verbinding vanuit Nederland naar Parijs niet mogelijk Feitelijk moet je dus in Parijs overnachten voor een doorgaande verbinding. Wellicht wel mogelijk van Gare St-Lazaire naar Normandië.


Is er in Maubeuge altijd een cross platform overstap (zelfde perron maar aan de overzijde)? Het station heeft geen liften.

[keesswart]

Dat klopt, Bert.

Om er achter te komen of de overstap in Maubeuge in de praktijk altijd gelijkvloers is, zou je in de loop van de dag de aangekondigde aankomst- vertreksporen online kunnen checken. In Frankrijk worden deze sporen elke dag pas kort van tevoren bekend gemaakt. Vaak zit er wel een vast patroon in, maar bij vertragingen kan daar van worden afgeweken.

De rechtstreekse treinen van Maubeuge naar Parijs rijden slechts 4x per dag: 2 in de vroege ochtend en om 15:47 en 17:47.
Andersom vertrekken er om 7:19, 13:07, 17:19 en 19:19 rechtstreekse treinen van Paris Nord naar Maubeuge.

Op andere tijden kan het handiger zijn om via Lille Flandres te reizen.

[bert sitters]

Op andere tijden kan het handiger zijn om via Lille Flandres te reizen.

Via Rijsel heb je de overstap in Amiens. Daar waren geen liften, over zijn die er inmiddels wel?
Er schijnen in het weekend een paar rechtstreekse TER-treinen te gaan van Parijs naar Rijsel, maar in Rijsel heb je dan geen aansluiting meer naar Nederland. Verder heb je dan altijd nog die vervelende overstap in Kortrijk: naar een andere perron zonder liften.
Er wordt nu in België op hoog niveau gesproken over het aanbrengen van fietsgootjes op de trappen van het station in Kortrijk. Organisaties van mensen met visuele beperkingen zijn tegen.

[keesswart]

Op andere tijden kan het handiger zijn om via Lille Flandres te reizen.

Via Rijsel heb je de overstap in Amiens. Daar waren geen liften, over zijn die er inmiddels wel?

Er zijn nu 2 liften op het station van Amiens, waarmee de sporen 1 en 7-12 bereikbaar zijn.
De sporen 2 en 3 hebben één roltrap, die meestal naar boven zal gaan.
De sporen 4 en 5 zijn nog altijd alleen met een (best wel hoge) vaste trap bereikbaar, tenzij het stationspersoneel een gelijkvloerse spoorovergang open wil zetten.
(Spoor 6 bestaat niet meer; dit was ooit een inhaalspoor, dat bij de wederopbouw van het station is opgeofferd om het perron langs spoor 7 breder te kunnen maken.)

Een overzichtelijk plattegrondje van dit station verschijnt hier over enkele dagen .

[keesswart]

19-20 augustus 2022: Rondje bij Saint Quentin op de fiets (35 km)

Tegen 16:30 arriveer ik in Saint Quentin. Ook hier zijn geen liften. Voor goederenvervoer is dit nog steeds de kortste spoorverbinding van Brussel naar Parijs, maar sinds de voltooiing van de hogesnelheidslijn is dit traject voor personenvervoer gedegradeerd tot een zijspoor naar vergeten provinciestadjes, waar afdankertjes van de SNCF hun laatste ritjes mogen maken en nieuwe liften lang op zich laten wachten...



Vanaf Saint Quentin fiets ik over stille jaagpaden naar Séracourt le Grand, waar ik overnacht op een mooie camping tussen de ooibossen langs de Somme. Om de hoek is een épicerie annex pizzeria. Het lijkt zowaar wel vakantie!



Een van de trajecten van de frontlijnroute had ik hier niet langs laten gaan, omdat het toch wel een omweg is. De volgende ochtend fiets ik de rest van mijn veldwerkrondje. Ik trek de conclusie dat de nieuwe route, die 21 km lang is, meer fietsplezier biedt dan de 15 km lange oude route. En een extra camping is ook mooi meegenomen.

20 augustus 2022, etappe 1: Saint Quentin - Parijs per trein (154 km)



Iets na 11:00 uur duw ik in Saint Quentin mijn fiets de trap op naar het perron waar de trein naar Parijs vertrekt. Ditmaal niet zo'n mooie trein als gisteren, maar een verzameling Corail-rijtuigen van voor het Thalystijdperk.





Met een een-twee-drie-in-godsnaam hijs ik mijn fiets en de bepakking erin en wurm het allemaal door een smal gangpad naar een ontstoelde zespersoonscoupé, waar al twee fietsen staan. Het is al heel wat dat ze hier mogen staan. In de gloriejaren van de Corailtrein mochten er sowieso geen fietsen in. In de treinen werd toen nog volop gerookt, ook door de bobo's van de SNCF; maar 'die vieze fietsen' in deze treinen, dat zal voor deze bobo's wel onbespreekbaar zijn geweest...



(wordt vervolgd)

[keesswart]

20 augustus 2022, etappe 2: Gare du Nord - Gare Saint Lazare op de fiets (2 km)



Vroeg in de middag sta ik in Parijs op het Gare du Nord. Over een paar uur vertrekt mijn volgende trein vanaf Gare Saint Lazare, 2 km verderop. Vanochtend had ik geen tijd om ergens koffie te drinken. Fietsend door de stad zoek ik nu naar een geschikte koffietent. In Frankrijk is het op de meeste terrassen not done om tussen 12 en 14 uur alleen koffie te willen; en de barretjes waar dat wel zou kunnen, zijn dan meestal dicht. Bovendien wil ik mijn fiets veilig neer kunnen zetten en in het zicht kunnen houden. Even lijkt het erop dat ik te hoge eisen stel, maar vlak voor Saint Lazare vind ik toch nog wat ik zoek: een pâtisserie met goede koffie, die 's middags open blijft! Met lege stoelen, want haast iedereen is nu aan het lunchen.



De resterende tijd vermaak ik me met wat de directe omgeving van het station te bieden heeft.







20 augustus 2022, etappe 3: Parijs - Carentan per trein (316 km)



Zoals gebruikelijk in Frankrijk, heeft mijn trein geen vast vertrekspoor. Ik moet dus wachten tot dat spoor bekend wordt gemaakt. Zodra dat gebeurt bij een belangrijke trein op een groot station, komen ineens uit alle hoeken en gaten van zo'n station reizigers tevoorschijn die zich naar het aangekondigde perron begeven. Soms staat de bewuste trein al lang op zijn vertrekspoor, maar wordt dat pas bekend gemaakt nadat de trein is schoongemaakt. Met mijn fiets wil ik graag een van de eerste instappers zijn, dus probeer ik van tevoren in te schatten van welk spoor mijn trein hoogstwaarschijnlijk zal vertrekken. Dan ga ik dichtbij de toegang naar dat spoor staan, zodat ik er met zo min mogelijk tijdsverlies een fietshaak kan bemachtigen. Vandaag is mijn strategie succesvol. De trein die ik al op het oog had, blijkt inderdaad richting Cherbourg te gaan. Wanneer ik mijn fiets heb opgehangen, is het al zo druk in deze trein, dat ik blij ben dat ik hier een zitplaats heb kunnen reserveren. Weliswaar zit ik tegenover een vrouw met jonge kinderen, maar die worden goed bezig gehouden, veranderen niet in gilkikkertjes of speenspugertjes en zitten ook niet in de terrible-two-fase.

Tegen 18:00 stap ik uit in Carentan. De komende week fiets ik langs alle hoeken en gaten van Cotentin en daarna wordt het weer 1 à 2 dagen boemelen om thuis te komen.

(wordt vervolgd)

[FreeAsABird]

Wat super dat je je ervaringen met fietsen in Belgische en Franse treinen zo uitgebreid deelt Kees!

Ik was zelf aan het kijken om met pasen van Nederland/België naar Frankrijk te fietsen, maar poeh, terug met de fiets in de trein valt nog niet mee. Dat wij met z'n 3-en op pad gaan en dus 3 fietsen te vervoeren hebben, maakt het er ook niet echt makkelijker op geloof ik.

Als ik een 'gewone' reisplanner (die van de Deutsche Bahn) gebruik, krijg ik wel treinen waar de fietsen in mogen, maar blijkbaar is het helemaal niet zo simpel - lees ik nu. Afgesloten fietsenhokken, hoge instappen, stations zonder liften, te weinig fietsplaatsen in de trein... Ik denk dat ik mijn route - en vooral de weg terug - nog maar eens kritisch onder de loep moet nemen

Ik ben benieuwd naar wat je verder nog te vertellen hebt over het meenemen van je fiets in de trein!

[keesswart]

28 augustus 2022, etappe 1: Coutances - Lison per trein (48 km)



Acht dagen later besluit ik om weer huiswaarts te keren. In Coutances tref ik op het station een wachtende menigte aan plus een viertal fietsen. Dat beloofd spannend te worden. Gelukkig stappen hier ook fietsers uit en lukt het zowaar om een fietshaak en een zitplek te bemachtigen.



28 augustus 2022, etappe 2: Lison - Carentan op de fiets (26 km)



In Lison besluit ik om naar Carentan te fietsen, 26 km verderop. Ik wil nog even checken of een nieuw fietspad bij Isigny, dat in april nog niet klaar was, inmiddels af is. Ook was het me in april opgevallen dat er tussen Carentan en dat nieuwe fietspad wel 10 km lang geen bordjes van de Vélomaritime waren te vinden. Ik heb er wel een gps-track van, maar heb ook geconstateerd dat de tracks van de Vélomaritime soms afwijken van de routes waar de bordjes staan. Dus wil ik dat nog even checken, nu ik toch in de buurt ben.

Een paar uur later ben ik weer op de camping van Carentan. Het nieuwe fietspad is helemaal af, maar de bordjes zijn er nog steeds niet. Ik weet nu genoeg en ga uitzoeken hoe ik morgen het beste terug kan reizen.

29 augustus 2022, etappe 1: Carentan - Parijs per trein (316 km)

Het best kan ik weer via Parijs reizen. Het zou korter zijn om via Rouen te reizen, maar treinen op de trajecten Caen - Rouen en Rouen - Amiens zijn heel schaars en sluiten sowieso niet op elkaar aan. Via Parijs is toch sneller, als er tenminste plek is in de rechtstreekse en vast weer drukke trein naar Parijs. Ik kan in ieder geval een zitplaats reserveren. De trein komt uit Cherbourg en Carentan is pas de tweede tussenstop, dus er zullen vast nog wel fietshaken zijn.



Helaas staat een andere fietser net iets dichter bij de toegang tot de fietshaken, waarvan er in deze lange nieuwe trein slechts drie (!) blijken te zijn. Aan de resterende twee haken hangen ook al fietsen. Mij rest nu weinig anders dan mijn fiets hier provisorisch neer te zetten, want er gaat hier maar eens in de twee uur een trein naar Parijs en mijn kaartje is ook niet meer geldig in de volgende trein. De zitplaats die ik gereserveerd heb, blijkt twee wagons verderop te zijn, ver weg van mijn fiets. Gelukkig is er nog een klapstoeltje vrij, waarvandaan ik mijn fiets in de gaten kan houden, nu hij niet veilig aan een haak vastzit.

Dankzij de klapstoel lijkt het toch nog een redelijk comfortabele rit te worden; tot Bayeux, waar een man en twee peuters de overgebleven klapstoeltjes innemen. Het jongste kind zit duidelijk in de terrible-two-fase en laat om de paar minuten een oorverdovend 'Aaaah!' horen. Het iets oudere zusje houdt het na een kwartier niet meer uit op haar klapstoeltje. Ze rent en springt heen en weer, het laatste restje van mijn comfortzone aan gruzelementen trappend. In Caen komen er nog twee fietsen bij, die op het laatste stukje vrije vloerruimte kunnen staan.

Ik probeer me op mijn iPad te concentreren, maar mijn lichaamstaal kan slecht liegen. Af en toe werp ik een vernietigende blik naar de man met zijn kroost. Wanneer de jongste begint te krijsen met het volume van een bladblazer, zou ik haar het liefst een flinke tik hebben gegeven, maar tussen droom en daad staan nu eenmaal wetten en praktische bezwaren. Ik laat slechts een afkeurend gesis horen. Dat helpt niet, integendeel. De vader maakt me duidelijk dat hij dit deel van de trein als een vrijplaats beschouwt en vindt dat ik maar ergens anders moet gaan zitten. Dat ik hier ook zit om te voorkomen dat mijn fiets bovenop zijn kids kukelt, interesseert hem geen moer. De rest van de rit verloopt in een ijzige sfeer.

29 augustus 2022, etappe 2: Gare Saint-Lazare - Gare du Nord op de fiets (2 km)



Mijn opluchting is groot wanneer ik uit kan stappen op Saint Lazare. Op naar de pâtisserie, waar ik met een grote bak koffie en een verse amandelcroissant mijn ochtendhumeur weg kan spoelen.



De 2 km naar Gare du Nord is nog geen walhalla voor fietsers. Behoedzaam navigeer ik over provisorische fietsstroken langs half opgebroken wegen door het drukke stadsverkeer.

klik hier voor minivideo

De laatste hobbel voor Gare du Nord is een bescheiden atlantikwalletje tegen wagens met explosieven.



(wordt vervolgd)

[Spinnetje]

Mooie verhalen weer, Kees. Wat anders.. die kuit van de hardloper (rechtsboven de amandel croissant).. fascinerend..

[keesswart]

29 augustus 2022, etappe 3: Parijs - Leiden per trein (524 km)



In het station staan TGV's en een Thalys al klaar op sporen die nog niet zijn vrijgegeven. Met mijn fiets en kortingskaart moet ik het nu doen met de TER naar Amiens, helemaal links.



De trein naar Amiens is aangenaam leeg omdat heel Frankrijk nu aan het lunchen is. Voor de verandering heeft deze trein geen fietshaken, maar een uitklapbaar rek met openeningen, wellicht voor ski's bedoeld - al heeft dat hier ten noorden van Parijs weinig nut. Ik zet mijn tassen erbovenop en mijn fiets ertegenaan.



In Amiens zou ik 8 minuten hebben om over te stappen. Helaas loopt mijn trein wat vertraging op en vertrekt de TER naar Lille op een heel ander spoor. Er zijn weliswaar liften, maar tegen de tijd dat ik het juiste perron heb gevonden, rijdt deze trein net weg.



Gelukkig gaat de volgende trein over een uur, wat voor Franse maatstaven al best snel is. Bovendien heb ik nu tijd om proviand in te slaan in de supermarkt naast het station. De resterende wachtttijd benut ik om het Gare d'Amiens, wat voor reizigers met fietsen een belangrijk overstapstation is, eens goed in kaart te brengen.



Het station van Amiens bestaat uit twee delen; spoor 1 tot en met 7 zijn doorgaande sporen, waarover treinen zowel naar het oosten (richting Lille, Parijs of Laon) als naar het westen (richting Rouen of Boulogne) kunnen rijden. De overige sporen, 8 tot en met 12, vormen een kopstation, dat alleen voor treinen uit het oosten te bereiken is. De perrons van de sporen 7 tot en met 12 zijn gelijkvloers met elkaar verbonden; om vanaf die perrons spoor 1 tot en met 5 te bereiken, moet je een voetbrug over, die met roltrappen en een lift te bereiken is. Oplettende lezers zullen gemerkt hebben dat spoor 6 ontbreekt. Dat was ooit een inhaalspoor dat in de jaren '50 is opgeofferd om het perron langs spoor 7 breder te kunnen maken.

Ook spoor 1 heeft een lift; spoor 2 en 3 hebben een roltrap die meestal naar boven gaat. Je hebt echt pech als je aankomt op spoor 4 of 5, want die perrons zijn alleen met een hoge vaste trap te bereiken, tenzij het stationspersoneel een gelijkvloerse spoorovergang open wil zetten.



Iets na 17 uur bereik ik Lille-Flandres, waar ik opnieuw de volgende trein nog net weg kan zien rijden.

Aanvankelijk was ik van plan om hier naar een camping te fietsen. Dan zou ik morgenochtend nog wat veldwerk voor de frontlijnroute kunnen verrichten rond Armentières (waar een jaagpad dat enkele jaren terug nog voor een deel alleen uit gras en modder bestond, nu beter befietsbaar zou zijn sinds dit jaagpad onderdeel is van het Noord-Franse fietsknooppuntennetwerk). Later op de dag wilde ik dan met de trein terug naar huis reizen.

Nu krijg ik echter berichten dat er morgen helemaal geen treinen van de NS zullen rijden. Dat er morgen in het midden van het land gestaakt gaat worden, is al weken bekend. De laatste weken werd er al in het noorden en oosten gestaakt, maar in andere delen van het land bleven de treinen dan zonder veel problemen rijden. De trein die ik morgen nodig zou hebben - van Roosendaal naar Leiden - komt niet in de buurt van de regio Utrecht, en zou van een staking in die regio geen last hoeven te hebben. De NS denkt daar blijkbaar anders over en heeft nu, een halve dag (!) voor de reeds lang geplande staking, toch maar besloten om dan gelijk het hele spoornet stil te leggen. Dus kan ik beter proberen om vandaag nog thuis te komen. Als dat tenminste nog lukt; de NS-reisplanner laat op dit moment al een hele rits uitgevallen treinen zien en geeft ook voor vandaag het advies om niet de trein te nemen!

Nu ik zojuist de trein naar Kortrijk heb gemist, moet ik een uur wachten op de volgende. Gelukkig is de omgeving van Lille-Flandres rijk voorzien van terrassen.



Ondertussen communiceer ik via Signal met het thuisfront.

18:07 K: Vertrek zo dadelijk uit Lille. Zo te zien rijdt er bijna niks meer vanuit Roosendaal.
18:08 C: Op de NS-app nog elk half uur, toch?
18:10 K: Ja, met sprinters via Geldermalsen en Utrecht. Dan zou ik rond 1:00 uur thuis kunnen zijn...
18:16 C: Dat is niks. Ik kan de auto van Ron lenen en naar Roosendaal komen. Of naar Antwerpen, dat is maar een half uur langer. Alleen kan ik daar niet om 20:30 zijn (dan ben jij er volgens de planner). En dan de trein van 20:44 naar Roosendaal. Als je die niet haalt, kan ik beter naar Antwerpen komen.
18:16 K: Roosendaal zou moeten lukken.
18:19 C: Eerst zien en dan geloven natuurlijk
18:20 K: Dat is een Belgische trein. Daar staken ze nu niet.
18:20 C: Koeien, boeren, wie weet wat er nog op het spoor gaat staan...
18:21 K: België is tegenwoordig een stuk georganiseerder dan Nederland

18:57 K: Zit nu in trein naar Antwerpen.
18:58 C:
18:59 K: Helaas moet je tegenwoordig overstappen in Kortrijk, waar alleen maar vaste trappen zonder fietsgootje zijn.
19:04 C: Maar dat heb je dus gered.
19:05 K: Als Martin van Doornik dit nog kan, moet mij dit ook lukken. Tussendoor ook nog even een Belgisch fietskaartje gekocht.
19:05 C:

In Antwerpen reis ik verder met de trage boemel naar Roosendaal, omdat het nog augustus is en de intercity naar Nederland dan verboden is voor fietsen zonder reservering.

19:24 K: Nu rijden er volgens de planner wel weer intercities van Roosendaal naar Leiden.
19:45 C: Oh, dan is dat het makkelijkst... Wat zullen we? Dingen kunnen ook zo weer uitvallen natuurlijk...
19:47 K: Als het lukt, scheelt het wel een hoop gedoe. Dan zou ik om 23:15 in Leiden kunnen zijn.
19:59 C: Gaan we het dan gokken?
20:02 K: Vind ik wel avontuurlijk . Die trein komt uit Vlissingen, dus zal in Roosendaal nog niet bomvol zijn. Als het later toch spaak loopt, ben ik misschien al in Rotterdam.
20:08 C: Dan blijf ik hier. Anders zet je je tentje maar op.
20:10 K: OK, duimen dan maar.

Al sinds de jaren '70 ben ik een Bewust Rijbewijsloze Fietser. Zolang ik mogelijkheden zie om ergens zonder auto te komen, waag ik het erop.

21:46 K: Sta nu in Roosendaal.



22:09 K: Lange dubbeldekker en nu nog heerlijk rustig.
22:11 C: Top! Denk dat veel mensen afgeschrikt zijn.

Om 23:15 stopt mijn trein in Leiden, met - voor wie de kleine letterjes op de displays nog niet had gelezen - de mededeling dat deze trein niet verder zal rijden. In één dag van Normandië naar Leiden - I made it!

(wordt vervolgd)

[Poppink]

Ondertussen communiceer ik via Signal met het thuisfront.