Dag 6: Vrijdag 9 oktober, Zorgvlied - Assen, 55km
Ik sta vroeg op. Zeven uur, het is nog schemerig. Om op tijd in Haarlem te komen moet ik uiterlijk om 14:00u op het station van Assen staan, en ik wil nog graag langs het gevangenisdorp Veenhuizen. Het goede nieuws is: het is droog! Zelfs de tent en de tarp kan ik vrijwel droog inpakken.
Sterker nog, het is prachtig weer vandaag! In de vroege ochtendzon sta ik al naast een meertje op de grens van Drenthe en Friesland van de spiegeling te genieten.
Even verderop staat een mooie uitkijktoren. Het lijkt wel een Romeinse wachttoren. Zeker om de Friezen buiten de deur te houden!
Sjongejonge wat een uitzicht, en wat een weer! Dit had ik de hele week wel willen hebben. Zucht, nou ja, het is niet anders.
In Appelscha rijd ik langs een piepklein boerderijtje. Nu oogt het schattig, maar in feite is het nog een overblijfsel van de enorme armoede die hier vroeger heerste. Appelscha is een Friese (bijna)enclave in Drenthe, waar vroeger Friezen op af kwamen om in het veen te werken. Dit waren de gebieden waarvan je vroeger op school leerde dat de mensen in plaggenhutten woonden.
Van Appelscha fiets ik dwars over het Fochteloërveen richting Veenhuizen. Wat is dat groot en uitgestrekt. Nog nooit gezien in Nederland. Het doet me aan de Hoge Venen in België denken.
Van de lage horizon maak ik maar eens gebruik om een monumentaal zelfportret te maken. Ondertussen begint de tijd te dringen. Ik kom voor een dilemma te staan. Fiets ik rustig aan naar Assen, of ga ik haastig langs het monumentale gevangenisdorp Veenhuizen, zonder de tijd te hebben daar alles goed te bekijken. Dwangmatig kies ik voor het laatste. Ik wil dan toch alles gezien hebben, elke mogelijkheid benutten. Dat wordt doorjakkeren en stressen.
Het eerste wat me opvalt in Veenhuizen is het oude betonnen bushokje. Het lukt me niet het te dateren, maar het zal ergens tussen 1930 en 1960 stammen. Ik ken ze nog uit mijn jeugd.
Direct tegenover het bushokje, nog iets opvallends: twee oude betonnen urinoirs bij de kerk. Wat is het idee? Ipv “voor het zingen de kerk uit”, hebben we hier “na het plassen de kerk in”?
Ik heb minder dan een half uur om in Veenhuizen rond te kijken, dus ik doe even een quickscan. De Esserheem, de enige nog in gebruik zijnde gevangenis in Veenhuizen. Geliefd bij gedetineerden vanwege de grote en groene luchtplaats. (Als je dan toch in de bak moet zitten….)
Links mooie oude utiliteitsgebouwen en rechts de ingang van het voormalige heropvoedingsgesticht, waar nu het gevangenismuseum zit.
Het valt me op dat om alle (voormalige) gevangenissen een mooie gracht ligt met wachthuisjes op de hoeken. Deze zijn niet meer bemand en stammen zo te zien uit de jaren ’60 of ’70. Op de achtergrond oude bewaarderswoningen. Veenhuizen lag vroeger natuurlijk heel geïsoleerd, zodat al het personeel op het terrein woonde.
Ook Veenhuizen heeft een oorlogsmonument, en ik maak van het bankje gebruik om even snel wat te eten en te drinken, voordat ik er weer de sokken in zet. Helaas heb ik geen tijd meer voor het zg. Vierde Gesticht, op welks bestaan Fedor mij laatst wees: de historische begraafplaats van overleden geïnterneerden en personeel van Veenhuizen. Nou ja, reden genoeg om nog eens een keer uitgebreid terug te gaan.
In vliegende vaart vervolg ik mijn laatste etappe naar Assen. Daarbij wordt ik wel gehinderd door de toestand van het wegdek. Door de harde regen van gisteren liggen de fietspaden kilometers lang vol blad en takken. Zolang je rechtdoor gaat niet zo’n probleem, maar in de bochten moet steeds de vaart eruit, want ik heb geen zin om op de valreep nog op m’n plaat te gaan.
Vlak bij Assen ontdek ik zowaar nog een obscuur oorlogsmonumentje. En een heel interessante, want het is voor Franse parachutisten van de SAS. Wat deden die nou weer hier? Tegen het eind van de oorlog (we spreken hier april 1945) was het vooral doorbeuken met tanks en bommenwerpers. Voor de special forces was er niet zoveel meer te doen. Maar voor deze elitetroepen met hoge graad van training en strijdlust is het heel demoraliserend om te moeten wachten tot de oorlog voorbij was, zonder nog iets te kunnen doen. Dus werd er nog een klusje voor ze verzonnen: Operatie Amherst. Ze werden in Drenthe in kleine groepjes per parachute voor de oprukkende Canadese troepen gedropt om alvast strategische bruggen en kruispunten in te nemen. Voor deze jongens liep dat plan slecht af. Merk op dat er ook een Syriër bij zit. In die tijd was Syrië een Frans protectoraat.
Tien minuten voor de trein vertrekt, arriveer ik op station Assen. Precies genoeg tijd om nog een broodje te kopen voor onderweg, en mijn bagage en kleding een beetje te herordenen voor de treinreis. Nou, die laatste paar uur waren niet echt relaxed. Alleen maar gejakker. Tja, eigenwijs, eigen schuld.
Sjongejonge, wat een bagger. Sinds de zware regen van gister is m’n ketting helemaal droog. Alles piept, kraakt en knarst. Dus als ik thuis kom wacht eerst een flinke poets- en smeerbeurt.
EINDE
.
