Geen ervaring met MapSource, maar coordinaten maken een vast onderdeel uit van mijn baan. Daarom hier voor de geinteresseerde een korte inleiding kaartprojecties. Eea is al langs gekomen, maar meestal niet helemaal volledig. Wat ik hier vertel is ook wat kort door de bocht, maar dat is om het voor de leek begrijpelijk te houden. Het is een vak apart... Als je geinteresseerd bent, doorlezen. Als je puur voor een uitleg van de coordinaten gaat, even naar het eind scrollen
Ten eerste is alles afhankelijk van de kaartprojectie. De projectie is de manier waarop de kaartenmaker heeft geprobeert om (een deel van) de min of meer bolvormige (nee, de aarde is geen perfecte bol...) aarde op een plat papier weer te geven. Dit gaat hoe dan ook gepaard met vervormingen, daarom zijn er ook zoveel verschillende projecties. Sommige vervormen bijv. de onderlinge afstand tussen punten het minst, andere juist het oppervlak. Bij vrijwel alle projecties is de vervorming niet gelijk verdeeld over de hele kaart. Maar dit zijn al weer veel te veel details, sorry, ik vind het een leuk onderwerp...
Projecties zijn grofweg in 2 groepen in te delen: projecties die meters (of bijv. feet, miles, km, etc.) gebruiken om coordinaten weer te geven, en projecties die graden gebruiken. (Dit is eigenlijk een wat vreemde manier om projecties in te delen, maar omdat de vraag over coordinaten ging wel de handigste...)
De bekendste projecties die meters als eenheid gebruiken zijn UTM (Universal Transverse Mercator), en het Nederlandse Rijks Driehoeks Stelsel (
http://www.rdnap.nl). Dit zijn beide projecties die alleen geschikt zijn om een klein gebied van de aarde weer te geven, daarbuiten wordt de vervorming onacceptable en is de projectie ongeldig. In geval van UTM zijn is de wereld daarom opgedeeld in blokjes ('UTM zones'), met elk hun eigen UTM 'sub-projectie'. Binnen zo'n zone behoorlijk nauwkeurig, maar dus totaal niet geschikt om bijv. heel afrika mee af te drukken. Als je een GPS hebt die UTM kan, zul je zien dat je altijd een zone specificatie erbij hebt (in NL bijv. 31U of 32U, het cijfer is E-W, de letter is N-Z). Zodra je ergens coordinaten tegenkomt die groter zijn dan 180 of kleiner dan -180 in E-W richting, of groter dan 90/-90 in N-Z richting, heb je met coordinaten in meters (of in elk geval geen graden) van doen.
De tweede groep gebruikt coordinaten in graden. We hebben het hier over een projectie die eigenlijk niet echt een projectie is, officieel gezien (het is eigenlijk puur een manier om van elk punt op aarde de coordinaten te kunnen bepalen). Een veel gebruikte term voor deze weergave is 'latlong' (van lattitude-longitude) of 'geographic', ook wel gebruikt worden: 'equidistant cylindrical', 'platte carree'. Als je een wereldbol bekijkt zul je zien dat er horizontale en verticale lijnen op staan. Dat is omdat de aarde van west naar oost en van noord naar zuid is ingedeeld in -180 tot 180 en 90 tot -90 graden. Je ziet dan ook dat die hokjes (bijv. van 10x10 graden) steeds minder vierkant worden naarmate je dichter bij een van de polen komt. Een kaart in latlong trekt zich daar achter niks van aan en doet gewoon alsof die hokjes vierkant zijn. Naarmate je verder van de evenaar af komt, wordt het land (en de zee) dan ook steeds meer uitgerekt in E-W richting. De polen lijken op zo'n kaart meestal veel te groot. In theorie zou de echte pool (dus het punt waar de verticale lijnen bij elkaar komen) op de kaart de volle breedte van west naar oost beslaan! Da's nogeens een vervorming: een punt die een reuze-lijn wordt! Ondanks de enorme vervormingen verder van de evenaar wordt deze manier van 'projecteren' toch nog vaak gebruikt, waarschijnlijk omdat ie zo simpel is, en omdat iedereen eraan gewens is de wereld zo te zien
Voor de echt geinteresseerde: Die projectie bepaalt nog niet alles, maar is zelf weer afhankelijk van de zogenaamde 'datum' die gebruikt wordt. Kort door de bocht gesteld is de 'datum' een soort definitie die zo goed en zo kwaad als het gaat de echte vorm van de aarde (die zoals ik al zei geen perfecte bol is, maar meer een soort peer) vastlegt. Pas als je dezelfde datum gebruikt en dezelfde projectie/coordinatensysteem, zullen dezelfde coordinaten daadwerkelijk op hetzelfde punt uitkomen. Een van de meest gebruikte datums tegenwoordig, zo'n beetje de de facto standaard, is WGS84, in de VS ook wel NAD27.
Goed, de coordinaten.
Ten eerste de weergave: je zag al dat je in GoogleEarth (dat voor de coordinatenweergave met geografische graden werkt, niet voor z'n projecties maar dat is een verhaal apart) kunt kiezen uit decimale graden, graden en decimale minuten, of graden minuten seconden. Dit zijn 3 manieren om hetzelfde getal weer te geven. Je kunt het het makkelijkst vergelijken met de tijd. Stel dat we 2 uur en 45 minuten en 30 seconden willen weergeven, dan kunnen we zeggen: 2 uur en 45 minuten en 30 seconden. Maar we kunnen ook zeggen: 2 uur en 45,5 minuten (immers, 30 seconden is 0,5 minuut). Of, nog beknopter: 2,7583 uur (want die 45 min 30 sec zijn 0,7583 deel van 1 uur). Precies zo gaat het met die graden. 3 weergaves van hetzelfde getal dus, eigenlijk.
Dan het verschil (als dat er nog is): dat kan er dus aan liggen dat er verschillende projecties worden gebruikt. Maar (maar dan is het verschil klein, meestal hooguit een paar honderd meter) het kan ook zijn dat je dezelfde projectie gebruikt, maar met een andere 'datum'. Bij GoogleEarth kun je voor je coordinaten weergave maar zeer beperkt kiezen: graden (in 3 verschijningsvormen), of UTM. GE gebruikt standaard WGS84 als datum. Als je UTM kiest geeft GE eerst de zone aan (bijv. 31U) en daarna een stel coordinaten binnen die zone, in meters, de eerste Oost-West (met letter E of W), de tweede Noord-Zuid (met letter N of S).
Als je in MapSource (of welk ander kaart programma dan ook) dezelfde coordinaten wilt zien, zul je ervoor moeten zorgen dat het dezelfde projectie gebruikt, dus of UTM (in de juiste zone, of 'unprojected latlong' of 'geographic', en als datum WGS84.
Dan is er nog de reeds genoemde vertekening in GE. Die is er inderdaad, en heeft verschillende oorzaken. Maar ga er maar vanuit dat GE niet super-nauwkeurig is, maar nauwkeurig genoeg om je fietsroute op te plannen
Soms zit je er misschien een paar tot een tiental meters naast, maar veel meer zal het echt niet zijn. O ja, je kunt nog proberen 'Terrain' uit te schakelen links onderin. Dan zijn je 3d-bergen weg, maar is de vertekening van de satellietfoto's waarschijnlijk ietsje minder.
Wil je meer weten over projecties, dan kun je bijv. hier kijken:
http://nl.wikipedia.org/wiki/Kaartprojectie . Onderin staan wat leuke plaatjes van hoe de wereldkaart er in verschillende projecties uitziet.
Het is weer een heerlijk warrig verhaal geworden, maar goed dat ik niet in het onderwijs zit
Maar hopelijk zul je nooit meer denken dat je gps een simpel apparaatje is of dat een coordinaat altijd klopt...
