Vraagje over remmen

[MarijeB]

Dit is eigenlijk een technische vraag, maar het gaat niet over mijn fiets maar over een vertaling waar ik mee bezig ben. Het stukje gaat over hydraulische schijfremmen en er staat letterlijk dat 'de vertraging zich goed laat doseren'.

Ik vind het een beetje raar staan en dacht eigenlijk zelf dat je de remkracht doseert, en dat de vertraging een neveneffect is van het systeem. Is er iemand die hier iets zinnigs over kan zeggen? Alvast bedankt.

[-arnout-]

Wellicht: "De remkracht laat zich goed doseren."
Of, korter: "De rem laat zich goed doseren."

[Leon]

Puur technisch is het identiek. Uit de Eerste Wet van Newton, F = m x a, volgt namelijk dat de vertraging is gelijk is aan de remkracht gedeeld door de massa. En aannemende dat tijdens het remmen de massa niet verandert - lees: je valt niet van je fiets, er vinden geen nucleaire processen plaats en je nadert niet de lichtsnelheid - zijn vertraging en remkracht dus op elk moment evenredig aan elkaar; vast met elkaar verbonden dus.
Ik zou dus kiezen voor de letterlijke vertaling, anders ga je meer interpreteren dan nodig.

[-arnout-]

Mijn taalgevoel kiest voor kracht ipv vertraging.
Het is ook "krachtig remmen".
Daar komt bij dat het "krachtig" niet alleen slaat op de vertraging van de fiets met berijder, maar ook op de kracht waarmee de berijder de handel hanteert.
Laatste associatie: de vertraging is het gevolg van de remkracht. De aanduiding "remkracht" klinkt voor mij dan ook directer.

[alma]

Hier een collega vertaler.
Remmen staat gelijk aan vertraging. De mate van vertraging is dus goed doseerbaar. Je zou kunnen vertalen met "de remwerking is goed doseerbaar"

[MarijeB]

Bedankt voor de snelle reacties! Het is me nu duidelijker, en inderdaad logisch dat het met elkaar samenhangt. Mijn taalgevoel vindt dus ook dat 'kracht' beter klinkt, maar het gaat in dit geval wel echt over doseren (in de betekenis van gematigd remmen). In de volgende zin komt de 'kracht' aan de orde, daar gaat het over een noodstop.

Ik heb er daarom eerst maar 'de vertraging is goed te doseren' van gemaakt.

[Leon]

Neem een vergelijkbare situatie met het stuur. Je zegt (ik tenminste) liever dat de fiets zich goed door de bocht laat sturen dan dat het stuur zich goed laat draaien, hoewel het eerste (mede*) een gevolg is van het tweede.
Met het origineel is helemaal niks mis.

*: de vergelijking klopt niet helemaal omdat je een fiets maar voor een deel stuurt met het stuur, maar dat maakt het voorbeel nog sterker.

[Grandonneur]

Een fiets remt ook maar voor een deel met de remmen

[Speeder300]

Naar welke taal was je trouwens aan het vertalen?

[MarijeB]

Naar welke taal was je trouwens aan het vertalen?

Duits - Nederlands

[derdekeer]

Bedankt voor de snelle reacties! Het is me nu duidelijker, en inderdaad logisch dat het met elkaar samenhangt. Mijn taalgevoel vindt dus ook dat 'kracht' beter klinkt, maar het gaat in dit geval wel echt over doseren (in de betekenis van gematigd remmen). In de volgende zin komt de 'kracht' aan de orde, daar gaat het over een noodstop.

Ik heb er daarom eerst maar 'de vertraging is goed te doseren' van gemaakt.

Het probleem is opgelost, vermoed ik, maar voor mij persoonlijk is "vertraging" niet wat een Nederlandse native speaker zou zeggen (hoewel het correct is).
Waarom niet "remvermogen" als je wilt vermijden dat er twee keer kort na mekaar "kracht" zou staan?

[Leon]

Misschien omdat een enigermate technisch aangelegde Duitser - en die zijn er, ook relatief, volgens mij heel wat meer dan Nederlanders - daar niet in zou trappen omdat het dan niet meer klopt?

[derdekeer]

Misschien omdat een enigermate technisch aangelegde Duitser - en die zijn er, ook relatief, volgens mij heel wat meer dan Nederlanders - daar niet in zou trappen omdat het dan niet meer klopt?

Wat klopt er niet aan?
Verschillende online vertalers geven voor "Bremsleistung" de vertaling "remvermogen".

Vermogen is energie per tijdseenheid.
Remmen is het absorberen (en in warmte omzetten) van kinetische energie door het remsysteem.
Hoeveel kinetische energie je per tijdseenheid kunt absorberen, is blijkbaar goed doseerbaar.

Het woord "vermogen" klinkt niet zo gek, wat mij betreft.

Ik weet dat vermogen doorgaans wordt beschouwd als iets wat word "geleverd" en niet "geabsorbeerd".
Maar puur natuurkundig bekeken, zie ik geen verschil tussen beide processen.
Je maakt toch ook geen natuurkundig verschil tussen krachten die je sneller doen gaan en krachten die je doen vertragen? Het zijn allebei krachten.

[Leon]

Wat er niet aan klopt is dat het remvermogen lineair is met de momentane snelheid en dus daalt (naar nul) naarmate je vertraagt en dat zonder (!) de kracht te veranderen die je als fietser op de remhendel uitoefent. Met je hand doseer je dus niet direct remvermogen. Je doseert in eerste instantie de remkracht.

[derdekeer]

Wat er niet aan klopt is dat het remvermogen lineair is met de momentane snelheid en dus daalt (naar nul) naarmate je vertraagt en dat zonder (!) de kracht te veranderen die je als fietser op de remhendel uitoefent. Met je hand doseer je dus niet direct remvermogen. Je doseert in eerste instantie de remkracht.

Wat ik als fietser wil doseren als ik rem, is hoeveel kinetische energie ik in een bepaald tijdsinterval kan kwijtspelen.
Energie per tijdseenheid = vermogen. "Remvermogen" is hier dus op zijn plaats.
"Remkracht" trouwens ook. Maar de OP wil het woord "kracht" liever vermijden, als ik het goed begrepen heb.
In deze context is een discussie over kracht en vermogen een discussie over a distinction without a difference.

[Leon]

Wat ik als fietser wil doseren als ik rem, is hoeveel kinetische energie ik in een bepaald tijdsinterval kan kwijtspelen.

Ik denk het niet. Je wilt een constante vertraging. Om comfortabel tot stilstand te komen en niet steeds harder remmend. Om niet te slippen op al dan niet glad wegdek. Om niet over de kop te slaan bij een noodstop. Je kunt er wel een taalkundig verhaal om verzinnen maar als je remhendel het remvermogen doseerde lag je al bij het eerste stoplicht op de grond omdat dan de remkracht naar oneindig zou naderen zodra de snelheid naar nul nadert. Bij hoge snelheden zou je juist het probleem hebben dat je enorm veel kracht op de hendel zou moeten uitoefenen omdat de vermogens in werkelijkheid dan fors zijn. Gelukkig werkt het niet zo.

[MarijeB]

Nogmaals dank voor jullie input Ik twijfel toch, want het gaat om een commerciële tekst en gevoelsmatig past het daar niet in. En dat vinden jullie dus ook. Heb daarom de vraag nu bij de opdrachtgever neergelegd.

[CarlW]

"Vertraging laat zich goed doseren" — daar bestaat een uit het Engels overgenomen term voor: "uitstekende modulatie".

[Leon]

"Uitstekende modulatie" is geen zin.
Ik blijft het vreemd vinden dat een vertaler er van uit gaat dat een Duitser niet goed heeft nagedacht en/of het woord vertraging in het Nederlands iets anders zou kunnen betekenen dan in het Duits en/of het woord vertraging te moeilijk zou zijn. Misschien zit het in het laatste: zodra het technisch wordt moet er in het Nederlands onmiddellijk teruggegrepen naar het allerlaagst vooorstelbare denkniveau.
(Ik heb me net weer zitten ergeren aan artikelen over de stikstofprobematiek die pretenderen diepgaand te zijn maar waar meer dan de helft van de tekst weer gewijd wordt aan de vraag "Wat is stikstof ook alweer?" Sorry hoor, maar als je dat nog niet wist...)

N.b. Wat is het origineel eigenlijk?

[derdekeer]

Nogmaals dank voor jullie input Ik twijfel toch, want het gaat om een commerciële tekst en gevoelsmatig past het daar niet in. En dat vinden jullie dus ook. Heb daarom de vraag nu bij de opdrachtgever neergelegd.

Ik moet voor mijn baan veel vertalen, en dat lijkt me de juiste oplossing.
Voor wie en voor wat is de (vertaalde) tekst bedoeld? is even belangrijk als wat er staat in de originele taal.
Misschien een nieuwe tekst maken, geïnspireerd door het Duits maar niet met dezelfde zinnetjes?

En ja, "remvermogen" is perfect OK, mocht je nog een woord nodig hebben.
Iedereen begrijpt wat het betekent en wetenschappelijk gezien is het correct.

EDIT: als ik dit draadje even mag kapen?
Het illustreert heel mooi hoe fascinerend schrijven en vertalen is.
Zelfs de simpelste dingen plaatsen je voor interessante problemen.

Wil je de lezer overtuigen dat het hier gaat om een prachtig stukje techniek? Dan schrijf je "het remvermogen is perfect doseerbaar". Een vrij duur woord zoals "remvermogen" is dan op zijn plaats. Als het voorhanden is, kan een woord met een Griekse of Latijnse stam nog overtuigender zijn ("doseerbaar" is trouwens zo'n woord).

Wil je gewoon zeggen waar het om draait, dan schrijf je "Je kunt heel nauwkeurig remmen".

Op mij werkt die eerste optie overigens niet. Ik denk dan meteen "ha, iemand die meent dat ik onder de indruk ben van dure woorden met een Griekse stam."

De OP vindt wat ze doet misschien banaal, maar ik vind dat niet.