Opeenvolging van spaakbreuken

[Randonneur9040]

Beste,

Ik refereer naar een vorig topic (https://www.wereldfietser.nl/phpbb/view ... hp?t=32515). Heb onderweg een nieuw wiel moeten kopen vanwege een kapotte naaf. Alles ging vrij goed tot recent de ene spaak na de andere is beginnen breken (4 op een week tijd). Ik denk dat ik zo n 3000 km met het wiel heb afgelegd (wel met volledige bepakking en nogal wat op gravelwegen). De spaken die breken zitten allemaal aan de linkerzijde (niet de aandrijfkant) en zitten met de kop naar buiten. Uiteraard verving ik de kapotte spaak steeds maar t mocht niet helpen.
Ik ben nu gelukkig in een stad aanbeland en hoop dat ik hier een goeie mecanicien vindt om wiel om te bouwen (is wel nodig meen ik) maar graag ook eens jullie advies:

- is t normaal dat er zoveel breken op zo een korte tijd?
- is t toeval dat het allemaal dezelfde zijn (binnenspaken aan linkerzijde)?
- denken jullie dat de velg onherstelbare schade heeft opgelopen (ik zou nog zo n 4000km willen verderrijden)?
- had ik de spaakspanning sneller moeten aanscherpen? Is er een frequentie waarmee je dit best doet (na x aantal km)? Of is dit niet te vermijden en zijn ze gewoon op na een aantal km (afhankelijk van condities en kwaliteit)?
- om een spaak aan de linkerkant te vervangen, nemen jullie ook hiervoor de cassette af? Ik merkte dat t ook wel ging zonder maar dan heb je wel soms dat de spaak wat plooit.

Dank bij voorbaat!

[Marco Meijerink]

Als het zo snel gaat zoals jij het beschrijft dan kan ik niets ander concluderen dat de combinatie velg/spaak onvoldoende bestand is tegen de belasting. Het kan inderdaad kloppen dat de spaakbreuken op een plek zitten. Waarschijnlijk is het wiel daar al verzwakt geweest en hebben de spaken het te verduren gehad. Advies: goede velg kopen en de boel met nieuwe spaken opnieuw in laten spaken.

[bdr]

Alles ging vrij goed tot recent de ene spaak na de andere is beginnen breken (4 op een week tijd). ... De spaken die breken zitten allemaal aan de linkerzijde (niet de aandrijfkant) en zitten met de kop naar buiten. Uiteraard verving ik de kapotte spaak steeds maar t mocht niet helpen.
...
- is t normaal dat er zoveel breken op zo een korte tijd?
- is t toeval dat het allemaal dezelfde zijn (binnenspaken aan linkerzijde)?
...

Het is niet normaal dat er zoveel spaken breken. De reden is onvoldoende spaakspanning. Omdat er te weinig spanning op het wiel staat, worden de spaken in schokken belast. Bij iedere omwenteling wordt er aan de spaak getrokken (als de spaak boven staat) en komt hij in onbelaste toestand (als de spaak beneden staat). Door deze schokken gaat de spaak kapot. Het is typisch dat aan de linkerkant gebeurd want deze spaken hebben zowieso al de laagste spanning. Bij een goed gespaakt wiel blijven de spaken altijd in spanning.

Dus, het hele wiel laten bijspannen, of dat zelf doen. Over de geschiktheid van de velg en mogelijke schade aan de velg kan ik mij niet uitspreken, maar ik zou toch goed controleren of er geen barstjes rond de spaakgaten zitten want die schokken zetten zich ook door in de velg.

[bdr]

PS: in het verslag van het Belgische gezin dat een Tour d'Europe heeft gereden met twee Pino Hase fietsen is ook de hele tijd sprake van spaakbreuken tot ze het achterwiel in kwestie laten terugspaken.

[Ruud-H]

Advies: goede velg kopen en de boel met nieuwe spaken opnieuw in laten spaken.

Dat lijkt me lastig. Randonneur9040 rijdt op dit moment rond in Zuid Amerika. Die conclusie trek ik uit zijn verwijzing naar het eerdere topic.

Een paar antwoorden op rij:
-Nee het is absoluut niet normaal dat spaken zo snel achter elkaar breken. Al helemaal niet bij een nieuw wiel.
-Nee het zal geen toeval zijn dat het de spaken aan de zelfde kant breken.
-Als de velg geen enorme slag haaft gehad (aanlopend van links tot rechts in het frame) zou ik hem nog vertrouwen.
-Hierover twijfel ik. Als het wiel correct ingespaakt was met kwalitatief goede spaken had het niet gehoeven. Dan had na een paar honderd kilometer controleren of alle spaken nog op dezelfde spanning waren volstaan. Als de kwaliteit van werk en materiaal minder is geweest, had je een keer extra moeten controleren en bijspannen.
-Ik heb nog nooit de cassette afgenomen om een spaak aan de linkerkant te vervangen. Van een beetje buigen breekt een spaak later niet. Je moet hem natuurlijk niet helemaal dubbel vouwen, daar houd hij niet van.

Als je niet in de gelegenheid bent om het plan van Marco (nieuwe velg en spaken) uit te voeren zou ik het volgende doen. Allereerst controleren of alle spaken in het wiel identiek zijn (dikte en materiaal). Indien mogelijk afwijkende spaken vervangen. Daarna controleren of de spaakspanning in balans is. pluk aan elke spaak alsof het een gitaarsnaar is. Alle spaken aan de linkerkant horen dezelfde toon te geven. Ook de spaken aan de rechterkant horen allemaal dezelfde toon te geven. De toon tussen de groep linker en rechter spaken verschilt. ALs er verschil zit in de toon van de linkerspaken betekent dat dat ze ongelijk gespannen zijn. De spaken met de hoogste toon draai je een kwartslag los; die met de laagste toon een kwartslag vast. Dan controleer je de toon van de hele kant weer en let meteen of de velg recht is gebleven. Dan weer de spaak met de hoogste en laagste toon aanpakken. Deze procedure herhaal je totdat de spaken aan elke kant hetzelfde klinken. Als het goed is heb je nu een recht wiel met balans in de spaakspanning.

De puristen onder de wielbouwers zullen deze methode misschien niet goedkeuren, maar ik heb zelf al een paar keer goed resultaat ermee gehad. Met name als een gebroken spaak is vervangen en met die ene spaak het hele wiel recht is getrokken.

@ Randonneur9040: succes met je wiel!

[Leon]

Als het zo snel gaat zoals jij het beschrijft dan kan ik niets ander concluderen dat de combinatie velg/spaak onvoldoende bestand is tegen de belasting. Het kan inderdaad kloppen dat de spaakbreuken op een plek zitten. Waarschijnlijk is het wiel daar al verzwakt geweest en hebben de spaken het te verduren gehad. Advies: goede velg kopen en de boel met nieuwe spaken opnieuw in laten spaken.

Volgens mij is het - grootste kans - gewoon een bar slecht gespaakt wiel en is met de velg is waarschijnlijk niks mis.
De klachten zijn typisch die van een slecht gespaakt wiel met ongelijke spanningsverdeling en waarschijnlijk veel te weinig spanning. Het is inderdaad zelfs typisch dat de linkerspaken dan het eerste breken van de vermoeiing van het elke omwenteling helemaal ontlast worden.

Ik denk dat Ruuds advies het best uitvoerbare is. Alle kapotte spaken vervangen en de spanning van alle spaken opvoeren. Probleem is dat we vanaf hier niet kunnen inschatten wat de huidige spanning is. Ik ben bang heel laag.
Koop daarom een bosje reservespaken want de andere spaken hebben ook geleden. Wat buigen kan geen kwaad.
Je mag de spaken ook weer niet te hoog opvoeren. Typisch vanaf ruim ca 125 à 175 kgf krijgen velggaten of naafgaten het na een tijd fietsen te zwaar en scheuren uit. Maar hoe leg jr 100 kgf uit via een forum en op 10.000 km afstand. Het is heel strak...

Mocht je een goede fietsenmaker tegenkomen - die zijn zelfs in Nederland niet overal beschikbaar - dan koop je 36 nieuwe spaken (nb. de rechter zijn korter..) en laat je het wiel opnieuw bouwen.
Of je laat het een gewone fietsenmaker doen ... het blijft een beetje een gok. Misschien heeft die ene wel gouden handjes, of een spaakspanningsmeter.

bdr:
> Bij iedere omwenteling wordt er aan de spaak getrokken
> (als de spaak boven staat) en komt hij in onbelaste
> toestand (als de spaak beneden staat).
Het grappige van spaakwielen is dat de spaakspanning bovenin juist NIET toeneemt tijdens een opwenteling maar alleen de spanning van de onderste ca. 4 spaken AFneemt. Dat is tenzij de gemiddelde spaakspanning vrijwel nul is, maar dan is het wiel toch al bij voorbaat ten dode opgeschreven.
Via google zijn in het Engels genoeg numerieke en experimentele onderzeksresulatten te vinden.

Voorbeeld: in een goed gebouwd vakantiewiel hebben de spaken een spanning van ruwweg 100 kgf (1000N). Vier spaken hebben dus een gezamenlijke spanning van 400 kgf. Je zou dus 400 kilo gewicht moeten zetten op dat ene wiel om tot nul te komen bij de onderste vier spaken. Als de spaakspanning een kwart van de 100 kgf is heb je dus maar 100 kilo nodig om de spaken helemaal te ontlasten. Dat laatste is dus een probleem want bij de eerste de beste hobbel komt elke vakantuefietser met zijn achterwiel ruim daarboven. En dan heb je nog wasbord en kasseien.

Velgen gaan meestal alleen kapot als de spaakspanning te hoog is. Zeker omdat er geen omhooggaande spanningspieken zijn geweest in dit wiel denk ik dat de velg nog goed is. Of velg, naaf en spaken moeten in het begin al helemaal niet bij elkaar gepast hebben natuurlijk.

[Randonneur9040]

Wel bedankt alweer voor de reacties, dit forum is een hogeschool voor fietstechniek!

Ik ben langsgeweest bij twee fietswinkels. T is soms huilen met de pet op. De eerste was een half uur aan t zoeken en zei toen dat hij de juiste spaak niet had. Bleek dat hij vond dat de zwarte spaken door zwarte moesten vervangen worden en niet door metallieke... Er is een groot gat in de markt in argentinië voor een fietstechnieker die ook maar een beetje professioneel werkt.

Enfin, heb hem maar vriendelijk bedankt. De tweede zag er een stuk beter uit en besefte meteen dat een herspaking aan de orde was (die eerste ging enkel de kapotte vervangen). Ik laat het hem liever doen, heb nog nooit een wiel gespaakt en zo zonder spanningsmeter... Nuttige tip wel met die toonhoogte maar zo muzikaal ben ik wel niet

Op hoop van zegen dus! In relatieve termen moet ik niet zoo ver meer geraken, zou al blij zijn als ik niet (zoals voorbije dagen) elke dag moeten beginnen met een spaak te vervangen.

[hoogframe]

misschien een open deur voor je, maar:
-koop de nodige spaken en nippels extra bij het herspaakte wiel, dan heb je dezelfde spaken zelf 'op voorraad'.
-heb je een passende spakenspanner bij of koop je die ook bij deze fietsenmaker.
en: succes met je wiel!! groet, hoogframe

[Randonneur9040]

misschien een open deur voor je, maar:
-koop de nodige spaken en nippels extra bij het herspaakte wiel, dan heb je dezelfde spaken zelf 'op voorraad'.
-heb je een passende spakenspanner bij of koop je die ook bij deze fietsenmaker.
en: succes met je wiel!! groet, hoogframe

Doe ik zeker!
Neem mijn spaaksleutel zeker mee als ik mijn fiets ga ophalen.

[math]

Je hebt een soort referentie bij de hand: je voorwiel.
Een wiel met gekruiste spaken heeft spaken die paarsgewijs ongeveer parallel lopen. Als je twee parallele spaken ongeveer in het midden met duim en wijsvinger inknijpt, krijg je een indruk van hoe hoog en hoe gelijkmatig de spaakspanningen zijn. Spaken met lage spanning geven meer mee.
Je kunt zo de spanning in het opnieuw gespaakte achterwiel op gevoel vergelijken met die in je voorwiel.

[Leon]

Een wiel met gekruiste spaken heeft spaken die paarsgewijs ongeveer parallel lopen. Als je twee parallele spaken ongeveer in het midden met duim en wijsvinger inknijpt, krijg je een indruk van hoe hoog en hoe gelijkmatig de spaakspanningen zijn. Spaken met lage spanning geven meer mee.

Klopt, maar als je het nooit gevoeld hebt kun je het niet inschatten. Zo had ik, toen 34 en al jaren fietsvakantie-ervaring, toen ik mijn Avaghon kocht nog nooit een fietswiel met écht goed gespannen spaken gevoeld. Het verklaarde heel veel over voorgaande fietsen...
Ook heb ik menige fietser ontmoet die in de spaken kneep en zei "daar zit toch wel spanning op?"; nou nee dus.
Sindsdien is er veel veranderd in fietsland en worden fietsen van de gerenommeerde Nederlandse vakantiefietsmerken geleverd mét spanning op de spaken.

[math]

Klopt, maar als je het nooit gevoeld hebt kun je het niet inschatten. ....

Sommige mensen vinden voor elke oplossing weer een nieuw probleem!
Je laat in het citaat mijn belangrijkste zin weg:

Je kunt zo de spanning in het opnieuw gespaakte achterwiel op gevoel vergelijken met die in je voorwiel.

[Leon]

Ik deel mijn ervaringen math. Bij mij heeft de Wet van Murphy altijd op de loer gelegen en is ook vaak in actie gekomen, vandaar.
En dat voorwiel moet dan ook weer strak genoeg gespaakt zijn hé?

[patrick_ijsselstein]

De extra reservespaken "verstop" je in je stuur of zadelpen, uit het zicht maar superhandig.

[math]

...
En dat voorwiel moet dan ook weer strak genoeg gespaakt zijn hé?

Dat is nou een mooi voorbeeld van "voor elke oplossing weer een nieuw probleem vinden".
Een voorwiel dat al duizenden kilometers geen spaakbreuk heeft gehad beschouw ik als een deel van de oplossing en niet als een nieuw probleem.

[Leon]

...
En dat voorwiel moet dan ook weer strak genoeg gespaakt zijn hé?

Dat is nou een mooi voorbeeld van "voor elke oplossing weer een nieuw probleem vinden".
Een voorwiel dat al duizenden kilometers geen spaakbreuk heeft gehad beschouw ik als een deel van de oplossing en niet als een nieuw probleem.

Kom math, je weet best dat spaken in voorwielen van vakantiefietsen niet breken (tenzij misschien bij schijfremmen) omdat voorwielen veel minder belast worden en bovendien niet paraplu gespaakt zijn, ook al zijn ze heel slecht gespaakt. Het lijkt me logisch aan te nemen dat dit voorwiel net zo brak gespaakt was als het oorspronkelijke achterwiel.
Ja, ik heb weer een probleem gevonden, maar dat is omdat jij het niet heb opgemerkt.

[bdr]

Dit is niet het originele achterwiel, het is een wiel dat topic starter letterlijk ergens in de pampas gekocht heeft omdat de naaf van zijn origineel wiel gebarsten was, zie ander topic gelinkt in openingspost. Ik vind het wel een goed idee om naar het voorwiel te kijken en te luisteren (Ruud) om een vergelijking te hebben. En ik vind ook dat op dit forum nodeloos mogelijke toekomstige problemen worden verzonnen als iemand initiatief toont om iets te doen.

[Leon]

Als blijkt dat ik een probleem verzin - uit het niets dus - dan moet je me daar op wijzen natuurlijk, maar de meeste problemen met standaard derailleurfietsen heb ik zelf meegemaakt of IRL gezien.

[Randonneur9040]

Anyway, voor mij zijn alle tips welkom!
Na enkele honderden kilometers spaken al ns moeten bijspannen.
Niet onlogisch, ik heb hem het wiel zien bouwen, een spaakspanningsmeter kwam er niet aan te pas.
Ga nu alleszins regelmatiger de spanning controleren.
Met voorwiel idd nooit problemen gekend, met oorspronkelijk achterwiel ook niet trouwens (tot de naaf kraakte).
Merci allen!

[saagstree]

Mijn Santos Travelmaster nu 4 jaar oud heeft dat zelfde probleem.
Door mijn nieuwe knie kan ik nog geen grote tochten maken wel gaan we in de winter met de camper een paar maanden naar Spanje en fiets daar elke dag wel wat km.
Daar ik niet de lichtste ben 110 kg. heb ik het achterwiel extra sterk genomen met meer spaken een wiel voor een tandem.
Door dat de fiets op de camping buiten staat wel in de nacht onder een afdek hoes vertonen de spaken lichte zg. vlieg roest dat veeg je er zo weer af , maar mijn Santos dealer zegt dat daar door de spaken breken, maar dat geloof ik niet.
Hun advies is opnieuw spaken maar het probleem deed zich na 2 jaar al voor.
Neem nu genoeg reserve spaken mee en er één vervangen is met een Rholoff naaf zo gepiept.
Klaas