Schokkend Leeuwarden

[Martin E. van Doornik]

Ik reed afgelopen 12 mei op mijn fiets door Leeuwarden. Hoe erg veranderd is deze stad; met een hoge zwarte kantoortoren tegenover het station, wat meer naar rechts een grote groene koepel en zo veel meer. Ik herken Leeuwarden haast niet meer als vroeger.
Neem nou de fraaie foto van de Oldehove, die ik op 26 september 1971 heb gemaakt, ook vanuit mijn fiets. Een sfeervolle, pittoreske foto. Dit is de Torenstraat, gezien vanaf de gracht Nieuwestad. Om met je armen over elkaar lang naar te kijken.
Er was een tandarts in Amsterdam, die mijn foto ook heeft gezien en ik kreeg van hem de opdracht om naar die foto een aquarel op A3-formaat te schilderen. Want hij is Leeuwarder van geboorte. De aquarel hangt in zijn praktijk en daar was hij erg blij mee.
Maar wat schetste mijn verbazing toen ik op Google streetview de Torenstraat ging bekijken: behalve het hoekhuis links is alles gesloopt voor de bouw van een nieuw en spuuglelijk gemeentehuis. De prachtige doorkijk naar de Oldehove-toren is totaal bedorven, het doet pijn aan mijn ogen. Schokkend gewoon. Welke gemeenteraad heeft nou zoiets bedacht? Leeuwarden is momenteel uitgeroepen tot de culturele hoofdstad van 2018. Wat mij betreft mag deze titel de stad afgenomen worden, vanwege wat er met de Torenstraat is gebeurd, want dat noem ik vernietiging van historische cultuur.


Eigen foto 26 september 1971.


De huidige situatie met de daarachter verstopte Oldehove.

[_Peter_]

Geef het 40 of 50 jaar en dan komen ze tot dezelfde inzichten als ze nu in Utrecht hebben. Daar zijn ze bezig de singels weer boven water te toveren. Wat je afbreekt krijg je natuurlijk nooit meer terug, maar zeg dat maar eens tegen een manager, die moet zijn stempel drukken linksom of rechtsom.

[jaccow]

Je hebt het hier wel over bijna 50 jaar geleden. Er gebeurt een hoop in een stad in die tijd, zeker als je kijkt naar de groei van de afgelopen 50 jaar.

Leeuwarden is geen dorpje meer en zoals Peter ook zegt, Utrecht snapt nu eindelijk dat het platgooien van de oude binnenstad niet zo'n heel goed idee was, maar in die tijd was dat hip. Mensen wilden niet meer in die vieze, oude, criminele binnenstad wonen. Plat ermee!

Tegenwoordig zie je een omgekeerde reactie.
De criminaliteit zit op het platteland en de stad word volop opgeknapt.

[loknor]

Ik zie op de oude foto ook oude vervallen 1-steens huisjes...

Kijk ik snap de nostalgie, maar ik zat als student in een grachtenpand waar de wind door de gevel waaide en waar de binnenmuur bewoog als je ertegen aan leunde. Tegenwoordig kwak je er een kapitaal tegenaan om zoiets op te knappen om dan je vrienden te verbazen met je authentieke huisje, maar dat komt omdat de welvaart onze oren nu uitkomt. En betreft grachten... om dat goed te krijgen is heel veel waterhuishouding nodig. Vervuild stinkend water zit niemand op te wachten (en trek me de bek niet over over de ratten die in de winter naar binnen trekken).

Ik ben historicus en moet toch een beetje glimlachen om nostalgie... we kijken terug met een roze bril, maar dingen zijn meestal voor valide redenen veranderd. Blijkbaar doen de managers (leuke verzamelterm om op te spugen) toch wel iets goed.

Andere tijden, andere keuzes.

[Bert van Sprang]

En over 50 jaar mag het stadhuis niet afgebroken worden, want het geeft de tijdsgeest zo goed weer.

[Fedor]

Ho ho er is ook vooruitgang...

Zo geldt éénrichtingsverkeer in deze straat nu niet meer voor fietsers

[Marjan]

Nu heb je dit inkijkje in beeld gebracht maar er zijn nog zoveel mooie doorkijkjes.
In 1971 woonde ik in Leeuwarden tot 1986, wat ervaar ik de stad als stuk mooier nu. De meeste grachten zijn behouden gebleven. Rond het oude St Antonis is veel bewaard gebleven en mooi verweven met modernere architectuur waar gewoond kan worden volgens de nu geldende waarden. Of wil je ook terug naar het lampetstel op het nachtkastje en de kolenkit achter een gordijntje.
Vroeger, toen alles beter was, was het in veel achterafstraatjes behoorlijk onveilig. Leeuwarden scoorde relatief hoog in criminaliteit toen. Helemaal geen leuke stad voor opgroeiende tieners, wij verlangden naar een stad als Groningen.

Gelukkig voor L'warden zijn er in de late jaren 80 hoge scholen geopend.

[renel]

.. Ik herken Leeuwarden haast niet meer als vroeger.
Neem nou de fraaie foto ..

Als ik een selfie van 1971 bekijk en een selfie van gisteren is er ook veel veranderd.
Schokkend?

[derdekeer]

Sommige mensen hier zijn wel erg streng voor Martin.
Niet alles van vroeger was goed, en steden hebben een architecturaal en stedenbouwkundig leven.
Daar horen ook afbraak & nieuwbouw bij.

Maar dat gemeentehuis ... Wie heeft dat in 's hemelnaam ontworpen? En wie heeft dat goedgekeurd?

Als je 't op een braakliggend terrein zou zien naast een asfaltcentrale en een bedrijf dat dierlijk afval verwerkt, dan denk je: "Best mooi, die asfaltcentrale. En dat andere bedrijf ook. Maar dat ding in het midden, sjonge."

Als Vlaming denk ik al snel dat Nederland het mooi voor elkaar heeft op stedenbouwkundig gebied. Die mening moet ik toch even bijstellen.

Of is het de protestantse aard van Friezen? (Ik heb altijd verondersteld dat Friezen protestant zijn). Arbeidsethiek en zo. Je gaat ervoor. Als je het lelijk wilt maken, dan doe je dat goed, anders is het de moeite niet waard. Je wilt meteen een plaatsje bij de lelijkste gebouwen die bestaan.

[jeroen_]

Ik word meestal ook niet vrolijk van die moderne architectuur en stedelijke vernieuwing. In de stad Groningen kunnen ze er trouwens ook wat van...

[Leon]

Hier hebben ze al een aantal van die jarenzestigkolossen afgebroken. Entre-deux, stads/belastingkantoor, kpn-gebouw etc. Kost wat, dat wel, maar dat is nooit een punt hier.

[joukon]

Zo te zien kunnen er op dat platte dak behoorlijk veel zonnecollectoren geplaatst worden.
Energie neutraal. Dat heeft de toekomst.
Hoeveel van die oude 'krotten' van vroeger zijn naar huidige maatstaven aan te passen?

Dat is vooruitgang in vergelijk met die 1-steens muurtjes van vroeger; ik woon zelf nog in zo'n 1-steens buitenmuur huis. Bij renovatie halverwege jaren '80 hebben ze deels isolatie aangebracht, met gipsplaten afgedekt, deels ook weer de isolatie achterwege gelaten. Daar kwam ik een keer achter toen de waterleiding bevroor en ik zo'n gipsplaat weghaalde om het lek te repareren.
Ramen hebben enkel glas. Maar ze kunnen wel open

Maar je hebt gelijk hoor.
Ik vind die oude krotten ook bijzonder boeiend. Het is deels jammer dat ze uit straatbeeld verdwijnen. Met goten in de straten die dienden als open riool. Of de gracht waar het urinoir op uit kwam. Het heeft wel zijn charme.

[Shadow]

Tegenwoordig zie je een omgekeerde reactie.
De criminaliteit zit op het platteland en de stad word volop opgeknapt.

Ik weet niet waar jij weg komt, maar in Zeeland valt dat nog erg mee, maar buiten de randstad vinden sommigen van in de randstad een beetje autocross al crimineel

[Martin E. van Doornik]

Moeten de Nederlandse stedelijke planologen met sloopwaanideeën maar niet proberen bij deze hier in pittoresk Engeland, het land van de zogenaamde chocolate-box afbeeldingen! Deze foto heb ik in 2011 in Saffron Walden genomen.

[Bert van Sprang]

En toch hebben ook deze huisjes niet het eeuwige leven. Gelukkig is alles aan verandering onderhevig. En het hoort bij het ouder worden dat je dingen van vroeger meer waardeert, want vroeger was alles beter.

[keesswart]

Als Vlaming denk ik al snel dat Nederland het mooi voor elkaar heeft op stedenbouwkundig gebied. Die mening moet ik toch even bijstellen.

Of is het de protestantse aard van Friezen? (Ik heb altijd verondersteld dat Friezen protestant zijn). Arbeidsethiek en zo. Je gaat ervoor. Als je het lelijk wilt maken, dan doe je dat goed, anders is het de moeite niet waard. Je wilt meteen een plaatsje bij de lelijkste gebouwen die bestaan.

Nederland staat vol met staaltjes van wat ik graag architectonische criminaliteit noem. Hoe lelijker een gebouw hier is, des te groter is de kans dat de architect ervoor bekroond is. Zeker als zo’n architect bedreven is in het vertellen van conceptuele lulverhalen die die de juryleden letterlijk over kunnen nemen in de motivering van hun keuze.
Berucht zijn Scheveningen en Zandvoort: ooit sfeervolle badplaatsen, in de Tweede Wereldoorlog al half gesloopt voor de Atlantikwall en in de jaren 60 verder verloederd door foute projectontwikkelaars (Zwolsman, Bouwes) en dito wethouders. Ook Amsterdam staat vol historische vergissingen, zoals het gebouw van de Nederlandse Bank en de Stopera. Als het aan Joop den Uyl had gelegen, was ook de Jordaan afgebroken om plaats te maken voor betonflats. Han Lammers had een stadssnelweg (zoals de Weesperstraat) bovenop de metrotunnel door de Nieuwmarktbuurt aan willen leggen. Wel is het Maupoleum in de Jodenbreestraat (pal tegenover het Rembrandthuis), dat bekend stond als het lelijkste gebouw van Amsterdam, later vervangen door een iets minder lelijk gebouw.
Toevallig fiets ik nu in Kosovo, waar je hetzelfde ziet gebeuren als in de jaren 60 en 70 bij ons. Monsterlijke kantoorflats worden hier nu in een hoog tempo uit de grond gestampt.

[Bert van Sprang]

Helaas is het niet verboden dat andere landen dezelfde fouten maken als wij .

[Martin E. van Doornik]

Ook Amsterdam staat vol historische vergissingen, zoals het gebouw van de Nederlandse Bank en de Stopera. Als het aan Joop den Uyl had gelegen, was ook de Jordaan afgebroken om plaats te maken voor betonflats. Han Lammers had een stadssnelweg (zoals de Weesperstraat) bovenop de metrotunnel door de Nieuwmarktbuurt aan willen leggen. Wel is het Maupoleum in de Jodenbreestraat (pal tegenover het Rembrandthuis), dat bekend stond als het lelijkste gebouw van Amsterdam, later vervangen door een iets minder lelijk gebouw.

Heel herkenbaar, ik was vroeger in Amsterdam op school (1954-'69), waar wij op het beeld de Dokwerker bij de grote synagogen uitkeken, dus de oude Joodse buurt heb ik nog met eigen ogen aangeschouwd. Het Hebreeuws was de eerste vreemde taal die ik als klein kind tegenkwam. Op bepaalde uren per week hadden wij godsdienstles, verzorgd door een heuse rabbi! Ik heb ook gewoond in de Indische buurt in Oost. De Insulindeweg, een gezellige jaren-20 straat met veel Art-Deco bouwstijlen, is vanaf 1975 helemaal plat gegooid voor Almere-achtige woningen. Hier bepaalt nu de "halve maan" de sfeer.

[Travelmaster]

.. Ik herken Leeuwarden haast niet meer als vroeger.
Neem nou de fraaie foto ..

Als ik een selfie van 1971 bekijk en een selfie van gisteren is er ook veel veranderd.
Schokkend?

Zeker. Want iemand kwam met het woord selfie op de proppen. Dat mag nooit meer gebeuren.

[Martin E. van Doornik]

Als ik een selfie van 1971 bekijk en een selfie van gisteren is er ook veel veranderd.

Een selfie is toch een zelfportret die je met een smartphone op een selfiestick op toeristische plaatsen maakt, zoals bijvoorbeeld in Giethoorn of Keukenhof? Mijn foto van 1971 is met een Exakta spiegelreflexcamera genomen met een zwart-film, die ik zelf had ontwikkeld.