Van het Bulgaars verkeersbureau kreeg ik het volgende.
Voor meer informatie
info@bukgaarsverkeersbureau.nl
Wellicht iets om toe te voegen aan de landeninformatie.
Bulgarije - tips voor fietsers
Informatie-adressen,
boeken,
visum, geld en communicatie,
routes, wegen, kaarten en pashoogtes,
klimaat,
overnachtingsadressen.
door Peter Das .
Bulgarije is een toeristisch minder bekend land. Er is weinig informatie over beschikbaar. Vandaar dit verslag: wellicht hebben anderen bij het plannenmaken profijt van deze gegevens.
Voor aanvullingen, verbeteringen en commentaar houd ik me aanbevolen.
U hoeft deze tekst niet over te schrijven. Wie een e-mail stuurt (mijn adres staat aan het eind), krijgt de actuele tekst gereply'd.
Algemeen.
Bulgarije heeft een oppervlak van 111 000 km2 en 8,5 miljoen inwoners. De inkomens zijn in koopkracht vijf keer zo laag als de Nederlandse. Van alle kandidaat-leden van de Europese Unie is dat het laagst.
Toeristen komen er vaak voor het strand, voor ski?n of voor de grote steden. Het is ook een veilig land waar het goed fietsen is. De hoogste bergtoppen zijn bijna 3000 meter. Maar de hellingen zijn niet te zwaar: wie in de Ardennen kan fietsen kan het in Bulgarije ook. Alleen het wegdek is niet zo goed. De Bulgaarse taal, die de meerderheid spreekt, is een Slavische taal en wordt in het Cyrillisch schrift geschreven. Bulgaren zijn Orthodox-Christelijk. Er wonen 9% Turkssprekende Islamieten, 5% Romi (Zigeuners) en verschillende kleinere andere groepen.
Bulgaren spreken, voorzover ze een vreemde taal kennen en dat is vooral de jeugd, Engels en vrij vaak Duits. Een enkele keer Frans. Alle gebreken in de weg en in de voorzieningen worden gecompenseerd door de gastvrijheid van de inwoners!
Toeristeninformatie.
Het Bulgaars toeristenbureau aan de Leidsestraat in Amsterdam staat in recente gidsen nog vermeld, maar is er niet meer.
Balkantourist (Boulevard Vitosha 1, Sofia, tel +359 1 84131 of +359 1 230486 bestaat nog wel.
Boeken en websites.
De uitgaven die de meeste informatie geven over land en volk, heb ik vet gemaakt.
Blue Guide, Bulgaria, James Pettifer, A&C Black London 1998, isbn 07136 41010. Niet speciaal voor fietsers. Aandacht voor zakenlieden en reizigers per auto.
Fietsen in Oost-Europa, Aardema (met enkele routes in Bulgarije). Oud, maar een van de weinige boeken met routes.
Fietsen in Europa, ENFB (met ??n route in Bulgarije)
Rough Guide, Bulgaria, Jonathan Bousfield and Dan Richardson 1999, isbn 18582 84228
Bulgarien (in het Duits), Elena und Ralf Engelbrecht, Bielefeld 1999, isbn 38941 62201. Veel bijzonderheden over de bevolking en de meest uitgebreide lijsten van overnachtingsplaatsen per stad. Er is een nieuwere editie.
Lonely Planet: Eastern Europe, (68 blz over Bulgarije) . Hun website werkte in maart 2000:
www.lonelyplanet.com/dest/eur.bul.htm
A concise history of Bulgaria, Richard J. Crampton (een gezaghebbend boek voor wie zich in achtergronden en geschiedenis van het land wil verdiepen)
The Balkans, Misha Glenny. De geschiedenis van de Balkan sinds 1800.
Michelin Europe (in het Frans), Bulgarije in 5 bladzijden samengevat: een goede introductie voor de toerist.
The Mountains of Bulgaria, A walker's companion, Julian Perry, Cordee Leicester 1995, isbn 18718 90586. Voettochten.
Bulgarije, Raymond Detrez, landenreeks KIT/NOVIB, Amsterdam isbn 90683 23784. Algemene informatie over het land, economie en geschiedenis. Illustraties.
Balkan Bulletin, kwartaaluitgave van de Stichting Oost-Europa Projecten, Wijnstraat 237, 3311 BV Dordrecht, tel 078 6489810, email
stoep89@wxs.nl, geeft algemene informatie vooral over Bulgarije, Macedoni? en Albani?.
BALKANSCHIMMEN Een reis door de geschiedenis, Robert D. Kaplan, Spectrum 1999, isbn 90274 66351. 38 bladzijden over Bulgarije kort voor 1989. Met uitgebreide literatuurlijst.
Art and Society of Bulgaria in the Turkish Period, Machiel Kiel, van Gorcum, Assen/Maastricht 1985, isbn 90232 20617. De periode van de Turkse overheersing, beschreven met een andere kijk dan de offici?le Bulgaarse geschiedenis waarin voor de Turken geen goed woord over is.
Een website met algemene informatie en doorverwijzingen: (werkte in februari 2001)
www.cc.columbia.edu/cu/sipa/REGIONAL/ECE/bulgar.html
Verder een website, opgebouwd door Dragomir R. Radev van de Computer Science afdeling van deze universiteit. Gericht op Bulgaren in het buitenland en op zakelijke contacten, maar geeft ook reisinformatie. Met woordenboekje en doorverwijzingen.
www.cs.columbia.edu/~radev/bulginfo.html
De site werkt maar wordt sinds 1997 niet actueel gehouden.
Een website van Vedafolk, een pas gestarte organisatie die serieuze folklore-cursussen (muziek e.d.) aanbiedt:
http://www.vedafolk.com. Ze reageren op e-mail.
Een interessante website is die van het Ministry for Trade and Tourism:
http://www.bulgariatravel.org/
Tourist information system "SMARTINFO"
http://www.mtt.govrn.bg/smartinfo/
(interessante site, soms connectieproblemen)
BULGARIAN ALTERNATIVE TOURISM ASSOCIATION
Bulgaria, 1000 Sofia
20-V Stamboliyski Blvd. Entr. Lavele Str
Tel. ++359 2 989 05 38, fax ++ 359 2/ 980 32 00
Email:
odysseia@omega.bg
Hier zit Odysseia-in, een reisbureau dat niet alleen reizen organiseert maar ook onderdak regelt en de meeste kaarten levert. Reageren op e-mail (Engels of Frans).
BULGARIAN ASSOCIATION OF RURAL AND ECOLOGICAL TOURISM
Reageren op e-mail (Engels). Zie hun antwoord bij de paragraaf "routes en wegen".
Verdere (niet benaderde) adressen:
BULGARIAN ASSOCIATION OF TRAVEL AGENTS
Bulgaria, 1113 Sofia
Tsarigradsko chaussee Blvd. 7-th km, BIZ ?IZOT?
6-th floor, office 614
Tel./Fax ++359 2/ 98 554 201
E-mail:
bata@interrinet.bg,
bata@ttm.bg
BULGARIAN ASSOCIATION OF HOTEL AND RESTAURANT PROPRIETORS
Bulgaria, 1040 Sofia
2 St. Sofia Str.
Tel./Fax ++ 359 2/ 986 42 25
BULGARIAN CHAMBER OF TOURISM
Tel. ++359 2/ 81 32 76, 81 32 74
TOURIST INFORMATIONS AND REGISTRATIONS
1000 Sofia, "Lavele" str. 22
Tel.: (+359 2) 88 01 39, 981 31 40
Fax: (+359 2) 803 101, 981 49 48
http://www.tir.ttm.bg
e-mail
tir@tir.ttm.bg
Visum.
Een verblijf tot 30 dagen is voor Nederlanders visumvrij. Een visum voor maximaal drie maanden is te kijgen bij de kanselarij van de
Bulgaarse Ambassade, Duinroosweg 9, 2597 KJ Den Haag, tel 070 3503051 fax 3584688.
De kanselarij is van maandag tot en met vrijdag van 9-12 uur open. Breng paspoort en een pasfoto mee. Geef bij de aanvraag de verblijfsperiode zo ruim mogelijk op, dertien weken dus, want als u zes weken invult maken ze het visum precies 42 dagen geldig! Kosten f 47 bij aanvraag plus f 77 bij afhalen en u krijgt het visum na een tot twee weken. Een versnelde visumafgifte kost plm f 30 extra. Een visum aan de grens krijgen is niet mogelijk. Deze informatie was geldig in juli 2000. Het kan zijn dat de visumvrije verblijfsduur verlengd is.
Er is geen geld-omwisselplicht.
Er bestond indertijd een 'statistiekkaart', die de individuele reiziger aan de grens kreeg en dagelijks moest laten afstempelen. Die is sinds 2000 afgeschaft. Maar nog niet alle grenskantoren wisten dat meteen - of ze maken op eigen gezag hun voorraad formulieren op.
Hoe er te komen.
Ik vloog met Air France. De overstap in Parijs is een nadeel (ook vanwege de zoekraakkans), maar je vliegt vroeg in de morgen heen en pas in de middag terug. Dat levert in Sofia twee keer een halve dag op. Verder geeft Air France fietsers 23 kg bagagevrijdom en is bovendien wel eens soepel met overgewicht.
De Fietsvakantiewinkel in Woerden verkoopt stevige plastic fietshoezen. Prijs f 25.- In geval van nood kun je voor de terugreis van landbouwplastic (aldaar nylon geheten) en plakband een nieuwe knutselen. Spatborden overleven het bagageruim vaak niet.
Er is, zegt men, een fietsbus tot Boedapest.
Een andere mogelijkheid is vliegen naar Thessaloniki. Vandaar is Bulgarije dichtbij.
Veiligheid.
Bulgarije is een veilig land, ook voor eenzame fietsers. Neem normale voorzorgen. Laat fiets en bagage niet onbeheerd uit het zicht. Reis niet met onnodig veel geld, pas op voor zakkenrollers en loop niet te pronk met dure spullen. Wissel geen geld op straat. (De bank is goedkoper ?n betrouwbaar!) Hinderlijke types die op straat willen wisselen tref je alleen in de centra van een paar grote steden. Aan de kust worden soms Euro's verkocht voor 1,97 Lev en gekocht voor 1,196 Lev. Die een achter de komma is de wisseltruc waarvan ze hopen dat je hem niet ziet. Er zijn een paar gevaarlijke trajecten zoals op de E80/E85 nabij de Turkse grens, waar wel eens auto's en vrachtwagens be- en geroofd worden. Laat geen waardevolle dingen in de tent op de camping achter. Engelbrecht (zie de boekenlijst) noemt een paar beruchte campings en motels die je beter helemaal kunt mijden. Buiten deze plekken is het land heerlijk stil en zijn de mensen eerlijk en gastvrij.
Over de verkeersveiligheid, zie hieronder bij routes en wegen.
Geld.
De munteenheid is de Lev, meervoud Leva. 1 Lev=100 stotinki. In 1999 zijn 1000 oude Leva omgezet in 1 nieuwe Lev. De koers werd gelijkgehouden aan de Duitse Mark door middel van een zogenaamde currency board, en nu is dus nagenoeg 2 Lev= 1 Euro. Uitvoer van Leva is niet toegestaan. Alles boven 1 Lev is papiergeld, alles eronder zijn munten. De huidige 1 Lev-biljetten worden vervangen door munten.
In steden vanaf 50 000 inwoners en in toeristencentra langs de kust staan PIN-geldautomaten (Bulgaars: Bankomat). Dollars worden vaak aangenomen. Neem kleine bankbiljetten mee, want het prijsniveau ligt laag.
In een restaurant hoef je geen bedieningsgeld te geven. Maar er is zelden wisselgeld en doorgaans betaal je de rekening op de naasthogere Lev afgerond, tenzij je kunt passen.
Communicatie.
Communicatie met thuis.
Brieven en kaarten zijn priority mail en doen over Bulgarije - Nederland een week tot 14 dagen. 5 ? 10% komen niet aan. Verstuur belangrijke post aangetekend (preporăchano pismo). Non-priority poststukken zijn ruim een maand onderweg.
Het landnummer van Bulgarije is 359. Netnummer Sofia: 2. Het telefoonnet is verouderd. Er zijn veel duplexlijnen en nummers veranderen bij het moderniseren. In elk dorp is een postkantoor waar gebeld kan worden (let wel op de openingsuren). Telefoneren in een cel met telefoonkaarten gaat goed. Door "collect" te bellen, betaalt de ontvanger het gesprek.
Mobiele telefoons werken vaak. De dekking is echter in berggebied niet compleet.
Er zijn internetcaf?'s of Internet Klubs (1- 1,5 Lev per uur) in plaatsen boven 50 000 inwoners en sommige kleinere. De verbindingen zijn niet altijd even goed, maar uiteindelijk werkte het wel.
Desondanks kon ik in de Rhodopen (de Zuidelijke bergstreek) dagenlang geen verbinding met thuis krijgen.
Communicatie met Bulgaren.
Bulgarije gebruikt het Cyrillische alfabet: kirilitsa. Dat is wel wennen en het is aan te raden, de letters te leren of een lijstje bij de hand te houden. Er is (soms groot) verschil tussen de drukletter en de schrijfletter. Er is bovendien een rijke historie aan veranderde plaatsnamen. Sofia heeft sinds de oudheid al drie namen versleten. Nogal wat plaats- en straat-namen uit de communistentijd zijn veranderd. Het vroegere Michailovgrad is nu Montana, en het vroegere Stanke Dimitrov heet nu Dupnitsa. De wegwijzers zijn niet allemaal bijgewerkt.
In de grotere steden zit een adres soms zo in elkaar:
zh. k. = zhilitsen kvartal = woonwijk (gevolgd door een naam)
bl. = blok (meestal een nummer)
vh. = v-hod = ingang (hoofdletter of Romeins cijfer)
et. = etazh = etage (nummer)
ap. = apartament = appartement (nummer)
p. kutia = poshtenska kutia = brievenbus (nummer)
Niet in elk adres hoeven al deze aanduidingen te zitten.
Daarnaast zijn straten en huisnummers in gebruik . Vaak wordt dan het district erbij genoemd : obl. = oblast = district
Ook al spreekt men geen talen, de mensen zijn vriendelijk en behulpzaam tegenover vreemden en communicatie is altijd wel mogelijk. De volgende drie gewoonten zijn voor een gast goed om te kennen.
Ja is in het Bulgaars Da , maar je wiegt er je hoofd bij heen en weer (ongeveer als nee schudden bij ons). Nee is Ne, maar je knikt er bij (zoals ja bij ons).
In huis doe je bij de voordeur je schoenen uit. De huizen zijn erg schoon, en de straten vuiler dan in Nederland. Je loopt op sokken of op (gasten-)pantoffels.
Als je op de WC een emmertje met deksel ziet, kan het bedoeld zijn voor gebruikt WCpapier dat je niet moet doortrekken.
Nederlandse en Belgische ambassade.
De kanselarij van de Nederlandse ambassade in Sofia is aan de Ulitsa Galichitsa 38, tel. 9625785. In noodgevallen buiten kantooruren: 088 320253.
De Belgische ambassade in Sofia is aan het Velchova Zavera-plein 1, tel 9633622.
Routes en wegen.
Verharde wegen zijn er naar verhouding tien keer zo weinig als Nederland. Het wegdek in Bulgarije is niet zo goed. ("Maar dan in Varna, toen de heftige plensregens kwamen, zat de steile hoofdstraat, die afliep naar de haven, vol diepe gaten. Ons rijtuig bleef steken, wij moesten uitstappen, er kwamen mensen die de koetsier hielpen, iedereen trok uit alle macht tot het rijtuig weer vlot getrokken was, mijn moeder verzuchtte: 'Dezelfde straten als vroeger! Dat zijn oosterse toestanden. Die mensen zullen nooit wat leren.' " Aldus Elias Canetti's jeugdherinnering uit 1916, te vinden in 'De behouden tong'. Zo erg is het niet meer, maar wel een hardnekkig probleem.) Grotere wegen zijn meestal van asfalt maar op secundaire wegen ook steenslag. In het asfalt zitten geregeld kraters (potholes) die bij regen vollopen en dan verraderlijk onzichtbaar zijn. Gelukkig regent het 's zomers weinig, maar ook bij droog weer dwingt het wegdek vaak tot aandacht voor het sturen in plaats van voor het uitzicht. Houd wel rekening met kleine aardverschuivingen, na regen in bergstreken, die stukken weg hebben weggeslagen. Er wordt hard aan verbetering van het wegennet gewerkt, maar er is nog veel te doen.
In Sofia is het verkeer gevaarlijk voor fietsers. Vrachtauto's en taxi's houden rekening met je, anderen niet. Draag duidelijk zichtbare kleding. Buiten de stad is het verkeer meestal niet druk. Mijd waar mogelijk (soms moet het een stuk) de doorgaande wegen met een E-nummer en de drukke kustwegen. Ze zijn niet op het toenemend autoverkeer berekend en als fietser raak je in de knel. Als er naast een asfaltweg een steenslagstrook is, wordt de fietser, evenals de ezelwagens, officieel geacht daarop te rijden. Een enkele keer is een smalle drukke weg verboden voor fietsers. Op een echte autosnelweg probeerde ik het niet, maar verder negeerde ik het verbod zonder problemen als ik geen andere route ontdekte. Tunnels waarvan je het eind niet ziet kun je beter niet inrijden. Ik vond dan steeds moeiteloos een ongebruikte oude weg om de berg heen.
Op een kaart zie je nogal eens Dolni (of Dolno, Dolna) en Gorni (of Gorno, Gorna) staan. Voorbeeld: Dolni Okol en Gorni Okol. Fietsers, die alle heuvels op eigen kracht doen, willen dan wel graag weten dat dit dal-Okol en berg-Okol betekent . . .
Verkende en beschreven routes vond ik alleen in twee wat oudere boeken, Aardema en de ENFB-gids.
Een mogelijke ingang voor verdere informatie is BARET, voor ecologisch en plattelandstoerisme.
"We have at our disposal an information system of data about the resource potential of this type of tourism by settlements and regions.
Peter Petrov or Alexandra Kisselkova (director)
Blok 3, Room 320, Acad.G.Bontchev st. , Sofia 1113, Bulgaria
Tel. +359/2/979-33-63, tel./fax +359/2/971-34-85 E-mail:
baret@aster.net
Openbaar vervoer.
Openbaar vervoer in Bulgarije is goed, goedkoop en -in de steden- frequent.
Voor trolley-liefhebbers is Bulgarije een dorado. Trams zijn er alleen in Sofia. Verder zijn er bussen.
In Sofia koop je kaartjes aan de kiosk bij de halte. Je koopt ze vooruit en moet ze zelf knippen in het voertuig. Het kaartje is de hele dag in dat voertuig geldig en het systeem heeft dus als zwakte dat een uitstapper een instapper zijn kaartje kan geven. Je kaartje wordt nu en dan door een ongeuniformeerd persoon gecontroleerd. Er zijn ook dagkaarten van 1,5 Lev (in 2001).
In andere steden zijn alleen (trolley-)bussen. In Plovdiv koop je het kaartje van de conducteur op de bus (0,40 Lev in 2001).
Het openbaar vervoer draait verlies en prijsverhogingen maken het leven nog duurder. Het materiaal is tweedehands uit heel Europa. Er rijdt nog een bus met "Geen dienst" voorgedraaid, waarmee hij blijkbaar van Nederland naar Plovdiv is gereden.
In Plovdiv wordt na 22 uur de busdienst vervangen door een iets duurdere nachtdienst van Marshrout-voertuigen. Dat zijn minibusjes, of maxitaxi's, die vaste routes volgen, alleen bij bushaltes passagiers oppakken en je overal onderweg laten uitstappen.
Taxi's zijn in overvloed aanwezig. Voor 5 Lev rijd je van het ene uiteinde van Sofia naar het andere. Let op dat de meter loopt.
Treinen rijden niet frequent. Je koopt een aparte kaart voor de fiets ('taks bagazh') en in de trein moet de fiets afgeladen worden. Voor minder dan vier Lev reisde ik m?t fiets 100 kilometer. De treinstellen zijn spartaans, maar het werkt. Een exprestrein is duurder dan een stoptrein en de fiets mag er niet in. Soms lukt het, maar reken daar niet op.
Er zijn busdiensten naar de meeste plaatsen, hoewel soms maar eens per dag. Meestal mag de fiets mee.
Een probleem is het ontbreken van dienstregelingen. Een goede stadsplattegrond geeft de openbaar-vervoerlijnen ?n de nummers van de appartementsblokken. Van Sofia en Plovdiv bestaan zulke plattegronden. Anders moet je vragen welke lijn je moet nemen.
Kaarten en plaatsbepaling.
In Nederland zijn kaarten schaal 1:800 000 te koop.
In Sofia vind je ook goede kaarten 1:500 000 en 1:530 000. Omdat het wegennet minder dicht is, is deze schaal nog te doen, want alle goed begaanbare wegen staan erop.
De prettigste kaart is die van schaal 1:530 000, uitgegeven door DataMap Europe; 22 Shandor Petiofy Street; 1606 Sofia Bulgaria; tel/fax 00 357 2 9515450. Verkrijgbaar onder meer op het plein rond de Sveta Nedelja-kerk, in Cyrillisch en Westers alfabet. Hij geeft hoogtes in kleurgradaties. Elke kleurstap is 300 meter hoogteverschil of plm. een uur trappen. Witte wegen op deze kaart zijn vaak niet meer dan karresporen. In de bergen zijn zelfs gele wegen meestal ongeasfalteerd. Er is een zakkaart-uitgave van, op dezelfde schaal, voorlopig alleen in Cyrillisch alfabet.
Veel kaarten hebben een handig gradennet.
Boekhandel van Wijngaarden, Overtoom 97 Amsterdam, tel. 020 6121901 heeft TPC-kaarten: (Tactical Pilotage Charts) luchtvaartkaarten met hoogte-informatie op schaal 1:500 000. Heel nauwkeurig. Wel in voeten, dus dat wordt rekenen. Blad F-3D dekt bijna heel het land behalve de Zwarte-Zeekust en bovendien nog een heel stuk Balkan ten Westen van Bulgarije.
Van de ski- en wandelgebieden zijn daarginds (en bij Pied a Terre, Singel 393, tel 020 6274455, Amsterdam)gedetailleerdere kaarten op schaal 1:50 000 tot 1:100 000 verkrijgbaar. Die dekken samen een groot deel van de ook voor fietsers belangrijke berggebieden: Balkan, Vitosha, Pirin en Rhodopen.
Het beste adres voor kaarten is het al genoemde Odysseia-in, in Sofia vlak bij de Sveta Nedelja-kerk.
Een probleem met alle kaarten, ook de gedetailleerde, is de nauwkeurigheid. Met grote doorgaande wegen zit het meestal wel goed, maar kleinere wegen zijn soms van steenslag of om andere redenen bijna onbegaanbaar. Uitzondering: de TPC-kaart, want alleen als de weg duidelijk te zien was is hij op de kaart afgebeeld.
Pashoogtes.
Bulgarije is een bergachtig land met passen tot 1600 meter hoogte. Maar de hoogte-opgaven vari ?ren flink. Mogelijk zijn sommige opgaven afkomstig van waarnemingen met barometrische hoogtemeters. Als die niet goed geijkt zijn, wijzen ze tot een paar honderd meter mis. Een 300 meter hogere pas kost een doorsnee-fietser een uur extra.
Hiernaast staat een kaartje van passen en een paar andere plaatsen, met de verschillende vermelde hoogtes in meters. Pr is de afkorting van Prohod=pas of van Preslap=weide.
Ik houd me aanbevolen voor aanvullingen van reizigers. (Een GPS heeft sinds mei 2000 een meetfout, ook in vertikale richting, kleiner dan 10 meter. Geef dan a.u.b. tevens de oosterlengte en noorderbreedte op, en volgens welk systeem is gemeten. Meestal staat het systeem op WGS 84).
De hellingen zijn overal (zolang het om grotere wegen gaat) goed te doen, ook voor fietsers met bepakking. Slechts twee of drie keer moest ik een paar honderd meter lopen.
Klimaat.
Bulgarije heeft een gematigd landklimaat, 's-winters iets kouder dan Nederland, 's-zomers ruimschoots warmer. In deze afbeelding staat de klimaatcurve van het centraal gelegen Plovdiv. Horizontaal staat de temperatuur in graden Celsius. Deze temperatuur is het gemiddelde van dag en nacht. Midden op de dag is het flink warmer. Vertikaal staat de neerslag in mm per maand. Ter vergelijking staat in dezelfde afbeelding de curve voor de Bilt weergegeven.
Plovdiv staat met ? aangegeven, de Bilt met * .
Hoe deze curve te gebruiken? Begin bij voorbeeld op 1 januari in Plovdiv. Volg de ?-tekens naar rechts onderlangs. Elk volgend rondje is een halve maand verder. In maart is het al zeven graden, en er valt die maand gemiddeld minder dan 30 mm regen. Daarna wordt het snel warmer en de regen neemt toe, totdat het half mei haast 20 graden is, bij een regenval van bijna 60 mm per maand. Dat is al warmer dan in de Bilt in juli, en het regent minder. Daarna wordt het nog aanmerkelijk warmer ?n droger. In september koelt het weer af, maar het blijft droog. Net andersom dan in Nederland dus, waar het van februari tot juni droger is dan de tweede helft van het jaar.
In Nederland regent het kortom meer, en het wordt er niet zo warm!
Deze klimaatcurve helpt de beste tijd voor een tocht te bepalen. April-mei en september zijn goede maanden. Tot en met de eerste helft van october is het weer goed, maar een nadeel van de nazomer is dat je kortere dagen moet plannen om niet in het donker te fietsen. Houd er rekening mee dat het in de bergen koeler is (scheelt zes graden per 1000 meter). Ten Noorden van de Balkan, in de Donauvlakte, is het iets regenachtiger.
De fiets.
Neem reserve-onderdelen mee. En zeker remblokjes. Zelf banden plakken is vanzelfsprekend en op stille wegen meer reparaties kunnen doen is altijd handig. Zoek, als geen fietsenmaker te vinden is, hulp in een garage (of bij een sleutelmaker!) waar ze een fietser meestal graag en verrassend vakkundig helpen. Houd de banden goed opgepompt, dan rijd je minder gauw lek. Een reserve-buitenband meenemen is gezien het wegdek niet overdreven. Koop die dan bij aankomst daarginds, dat is makkelijker dan meenemen uit Nederland. In steden vanaf 50 000 inwoners is meestal een fietsenwinkel.
Fietsenmakers:
Velosvjat, Bulevard Ruski 45, 4000 Plovdiv
Jery Arpadjian, Kniaz Batenberg Str. 22, 9000 Varna, tel/fax (+359) (0)52 604635
Velo Servis, Ulitsa G. Washington 4, 1000 Sofia
Sandanski
Reisverhalen.
Op de website van 'HELP BULGARIJE'
http://huizen.dds.nl/~rivieren/index.htm staan reisverhalen (niet speciaal van fietstochten).
Evenementen (niet volledig)
1e helft augustus Koprivshtitsa zang, muziek en dans folklore festival
1-10 september Apollonia arts festival Sozopol
25-30 september Plovdiv Fair, over techniek (deze Fair is een soort Jaarbeurs)
Onderdak.
Op het gebied van onderdak verandert de situatie snel. Vroeger waren er alleen staatshotels en aan de kust hotels voor massatoerisme. Tegenwoordig zijn er veel meer kansen voor de individuele reiziger.
In de toeristische plaatsen, de grote steden en aan de kust heeft Bulgarije genoeg hotels en ander onderdak. Familie-hotels of priv?-hotels zijn in mijn ervaring zowel goedkoper als beter dan grote hotels. Raadpleeg de aanbevelingen uit de diverse reisgidsen.
Bulgarije heeft een dertigtal 'turisticheski domi' . Een soort jeugdherbergen met prijzen rond de 15 euro, aan te bevelen, maar ze staan niet in de YHA-gids en worden door de NJHC niet genoemd.
De lijst hieronder geeft kleinere hotels, kloosters en bed-and-breakfastadressen bij particulieren of op het platteland. Ze zijn gastvrijer en vriendelijker. Hij is vooral geschikt voor wie in contact met de bevolking wil komen. Fietsers zullen opmerken dat hij ook gaten vult in minder toeristische gebieden. De lijst geeft vaak co?rdinaten. Als ze drie cijfers achter de komma hebben zijn ze in WGS 84 en brengen je binnen tien meter van de voordeur. Telefoonnummers zijn onder voorbehoud want er verandert veel in het net.
Als regel hebben Bulgaarse campings (niet in deze lijst) ook trekkershutten beschikbaar. Ze zijn te vinden aan de kust en nabij de grote steden. Ze zijn open in juni tot en met (meestal) september. Lijsten met campings staan in de Europa Camping+Caravaning Internationaler F?hrer 1995 (59 stuks) en de ADAC Campingf?hrer S?deuropa 1998 (21 stuks).
ECEAT O
ECEAT, European Centre for eco agro tourism, ( Postbus 10899, 1001 EW Amsterdam, tel 020 6681030, fax 020 4630594, email
klant.eceat@antenna.nl) heeft adressen op het platteland in heel Europa. Er zijn 26 adressen in Bulgarije, op de kaart met een rondje aangegeven. In 'The Green Holiday Guide', hun (nu uitverkochte) boekje van 1999 staan de volledige adresgegevens. Hun routebeschrijvingen zijn gericht op openbaar vervoer en niet op fietsers.
(In hetzelfde boekje staan 43 adressen in Hongarije, 13 in Sloveni?, 55 in Roemeni? en 50 in Griekenland.)
Bezochte adressen. Δ
De adressen van andere fietsers of mijzelf volgen nu. Ze zijn in de kaart als driehoekjes aangegeven. Alle prijzen zijn van 2000 of 2001. Sterretjes betekenen: aanbevolen, prettige ontvangst.
Samokov. Nonnenklooster.
Hoe te vinden. Steek, Samokov vanuit het Westen binnenkomend, twee bruggen over. Ga voorbij de tweede brug even rechtsaf. Ga dan niet rechtdoor naar Borovets maar volg twee bochten naar links en rechts en ga de iets stijgende straat met kinderhoofdjes in. Na 600 meter ligt het klooster links aan de straat.
Prijs 10 Lev excl ontbijt. Geen maaltijden. De poort sluit vroeg, soms al om 19 uur. Warme douche aanwezig.
42? 19,873' NB, 23? 33,578' OL
Melnik. Uzunovata Kăshta. *
Hoe te vinden. Twee huizen voorbij het postkantoor nabij het centrum. De naam staat op het huis. Het hotel is een schilderachtige oude Turkse gevangenis.
Kamers met eigen douche/WC. Mevrouw Uzunova is een gastvrij iemand.
Borino. Hotel Royal. *
Hoe te vinden. Het ligt aan een niet-geasfalteerde zijstraat aan de Noordkant van de doorgaande weg, nabij het dorpscentrum.
Warme douche aanwezig.
41?41,090' NB , 24?17,765' OL
Trigrad. Ognian en Katsritsa Poukliiski **
tel 359 3040 279, e-mail (Engels)
dami_78@abv.bg of
dami_home@yahoo.com
Hoe te vinden. Trigrad ligt in een komvormige vallei. Er lopen horizontaal hoefijzervormige straten/paden rondom de kom. De Ulitsa Izgrev (nr 21) is een van de hoge straten.
Het gezin Poukliskii is heel gastvrij. Warme douche aanwezig.
41?36,103' NB , 24?22,524' OL
Shiroka Luka. Marko Sharkov, tel 3030666. *
Hoe te vinden.Het huis ligt aan de hoogste straat ten Noorden van het dorp. Op de gevel is een houten zon aangebracht, zichtbaar vanuit de dorpskern beneden.
Warme douche aanwezig.
Shiroka Luka heeft ook een actieve afdeling toeristeninformatie die overnachtingen regelt en aan het ontwikkelen van natuurpaden etc. werkt. Hun e-mail:
sh.luka@mbox.infotel.bg .
Stoikite. Hotel Rodope Tourist, Zaprian Zaprianov. 00359 3021 597 **
Hoe te vinden. Sla vanaf de weg Pamporovo-Shiroka Luka de zijweg naar Samokov in. Raadpleeg even verder het informatiebord met plattegrond. Ga bij het postkantoor rechtsaf. Spreken Duits.
Kamer met douche en WC. 10 Lev. 41? 39,142' NB, 24? 38,051' OL
Hvoina. Ekaterina Hinova, de gastvrouw, is in Sofia bereikbaar: 00359 2 728817. **
Hoe te vinden. Neem vanaf het centrum van Hvoina de straat naar het Noorden. Neem iets verder op een vijfsprong bij het gemeentehuis de steilste weg omhoog (ul Georgi Rusinov) nog steeds Noord. Even is de weg te steil om te fietsen. Na plm. 200 meter is een pleintje met een bron en een oude boom. Hier vertakt de weg, neem de omhooggaande weg. Na weer 200 meter is er een witgekalkt huis links. Ekaterina's huis is twee huizen daarvoorbij, ook links.
Warme douche aanwezig. Zeer gastvrije ontvangst. Ze spreekt Engels en haar man Frans.
41? 52,367' NB, 24? 41,046' OL
Haskovo. Hotel Alpineum met restaurant. *
Hoe te vinden. Plm. een halve kilometer ten Zuiden van het stadscentrum, rechts van de weg naar Kardzhali.
Per persoon 30 Lev, zonder ontbijt. Warme douche aanwezig. Spreken Engels.
41?55,601NB , 25?33,459' OL
Harmanli. Hotel Algera.
Hoe te vinden. Ga komend uit het NW bij de splitsing met de grote reclameborden niet het stadje in maar volg de doorgaande weg nog een kleine kilometer. Het bordje Hotel Algera staat rechts van de weg.
Harmanli is een vrachtrijdersstadje langs de weg naar Istanbul. Een kamer kost minder dan 10 Lev per persoon. Het hotel is oud, maar de ontvangst is vriendelijk en het ligt makkelijk dicht bij de weg. Warme douche aanwezig.
41?55,652' NB , 25?54,614' OL
Elkhovo. Hotel Palden, Dimitar Ivanov, Ulitsa Khan Krum 9 a, tel 3272. *
Hoe te vinden. Neem vanuit het Zuiden de afslag Elkhovo. Volg voorbij de kazerne de blauwe bordjes 'Hotel'. Of sla, komend vanuit het Westen, direct voorbij de brug over de Tundzha rechtsaf en dat is al de Ulitsa Khan Krum.
6 Lev per persoon, zonder ontbijt. Warme douche aanwezig.
42?10,185' NB , 26?33,625' OL
Golyamo Boukovo Het Sweti Zhivopriemen Iztochnik klooster.
Hoe te vinden. Vanaf de weg Elkhovo-Burgas staan richtingborden.
Er is niets. Geen telefoon of stromend water. Hurk-WC. Slaapplaats in de huiskamer. Vier kilometer voorbij Golyamo Boukovo omhoog langs een steile halfverharde weg.
42?10,917' NB , 27?13,503' OL
Ivanski. Savko & Tania Dimitrovi, Toptchiev 13, 9810 Ivanski, tel 0995317 2531.
Hoe te vinden. Ga vanaf het busstation in het Noorden van Ivanski door de hoofdstraat naar het Noorden. Neem de eerste straat rechts. Het huis is aan de linkerkant.
Warme douche aanwezig.
43?08,648' NB , 27?02,050' OL
Targovishte. Hotel Borovets. *
Hoe te vinden. Neem vanaf de Paiissi-straat ten ZO van het centrum de Ulitsa Danadzhiev verder naar het Zuidoosten. De weg loopt een bebost park in. Na 850 m vertakt hij, volg de weg omhoog. 250 meter verder knikt de weg scherp terug naar links. Het hotel is 700 meter verder.
28 Lev incl. ontbijt. Kamers met eigen badkamer. Rustig aan rand van bos gelegen. Is een 'Turisticheski Dom". In 2002 gesloten wegens opknapbeurt. Tel 0601 27038 of 27651 of 27744.
43?14,139' NB , 26?34,773' OL
Popovo. Hotel Loven Dom.
Hoe te vinden. Verlaat Popovo richting Targovishte. Sla rechtsaf op de eerste asfaltweg, een paar honderd meter voorbij het meer. Na 1 km ligt het hotel rechts, bij het meer.
Kamers met eigen badkamer. 30 Lev.
43?19,602' NB , 26?14,652' OL
Draganovo Hotel-restaurant Evropa.
8 Lev per persoon.
43?13,286' NB , 25?44,788' OL
Vishovgrad. Dalbuk Zimnik. *
Reserveren via Odysseia-in, zie adres hieronder. Warme douche aanwezig.
Hoe te vinden. Een paar honderd meter ten Oosten van het dorpscentrum.
43?09,438' NB , 25?18,166 OL
Etara, ten Z. van Gabrovo. Hotel Corona *
Fam. Bogomir Marinov, 27 Grigorovska Str, tel 066 43804; fax 066 42755.
Hoe te vinden. Steek, komend uit het Noorden, in het centrum van Etara de brug over naar de Oostkant van de vallei, over de brug rechtsaf.
20 Lev per persoon incl. ontbijt. Warme douche aanwezig. Bogomir (Bobi) spreekt Engels.
42?48,599' NB , 25?20,878 OL
Tazha. (12 km ten O. van Kalofer.) Maja & Miglena Stoilovi. **
contactadres: tel 0431 29654 in Kazanlak , e-mail
miglenastoilova@yahoo.de
Hoe te vinden. Vraag in Tazha naar het huis van de twee vrouwelijke fietsers.
Maja en Miglena hebben hier een huis waar ze onderdak bieden. Er kan ook gekampeerd worden. Het is blijkens een plaquette een historisch huis, waar de vrijheidsheld Vasil Levski verborgen heeft gezeten. De gastvrouwen zijn fietsenthousiasten die de streek goed kennen.
Dit is ook een goed basispunt voor bergtochten per fiets of te voet.
42?39,279' NB , 25?05,034' OL
Koprivshtitsa. Hotel Panorama. *
Georgeu Benkovski Str 40, tel 359 7184 2035
Hoe te vinden. Ten Oosten van de rivier, iets Zuidelijk van het langgerekte dorpscentrum.
Kamers met eigen badkamer.
42?38,102' NB , 24?21,752' OL
Varna. 43?10' NB 27?55' OL camping *
Hoe te vinden. De camping ligt ten zuiden, richting Galata en is langs de weg aangegeven.
Prijs 7 leva. Eenvoudig maar wel goed. Oud sanitair maar werkend en schoon, zeer vriendelijke eigenaar.
Obzor. 42?49' NB 27?22' OL Hotel Amfora. *
Hoe te vinden. Langs de hoofdweg.
Prijs 14 leva. Mooie kamer met eigen douche toilet erg keurig en goed voor elkaar een aanrader.
Boljarevo. 42?09' NB 26?48' OL hotel (enige).
Prijs 10 leva. Erg eenvoudig, het kostte wat moeite om een kamer te krijgen omdat het eigenlijk geen hotel meer was maar de kamer was wel helemaal klaar met lakens ed. Sanitair was erg oud maar werkte; warm water was er soms wel soms niet.
Topolovgrad. 42?05' NB 26?20' OL Hotel Oasis. *
Hoe te vinden. Vanaf het plein bij het postkantoor kun je de muurschildering zien.
Prijs 10 leva. Keurige kamer, gezamenlijke douche en toilet, ook netjes. Vriendelijke eigenares.
Kazanluk. Hotel Hadzji Eminova.
Hoe te vinden. Bulevard Nikola Petkov 22, vlakbij de Thracische graftombe en het etnografisch complex.
Voor Bulgaarse begrippen niet goedkoop (20-50 Lev) maar ruim, goed ingericht en sfeervol.
42? 37,421' NB, 25? 23,882' OL
'HELP BULGARIJE' ?
Bed and breakfast in de steden. In de kaart een vierkantje.. Ook hier betekenen sterretjes een aanbevoling.
BELANGRIJK:
Prijs: 10 US $ per persoon per nacht. Uitbetalen in cash. (Prijzen geldig in 2001. In Dobrinishte en Melnik kan een andere prijs gelden.)
'HELP BULGARIJE' bemiddelt niet: u belt zelf de B+B- adressen. Kom uw afspraken altijd stipt na: het gastgezin moet soms heel wat overhoop halen om u te kunnen ontvangen- ze hebben zelden een kamer over. Bel dus ook tijdig.
WAT KUNT U VERWACHTEN?
-Een hartelijke ontvangst, en gastheren die hun best zullen doen het u naar de zin te maken.
- Een zeer eenvoudig maar schoon onderkomen.
- Een of meer leden van het gezin spreekt een moderne taal, zij het vaak gebrekkig.
WAT VERWACHTEN ZIJ VAN U?
Ja, wat verwachten zij van mensen uit het 'slechte' Westen? Ze zullen de eerste gasten toch met enige angst in het hart ontvangen. Neem hun stille zorg weg door u uiterst correct te gedragen. Bel b.v. nooit naar het buitenland vanuit hun huis, dat scheept hen op met voor hen torenhoge rekeningen. Als het in een noodgeval moet, reken dan zeer ruim af.
Veel plezier! Houdt u ons van uw bevindingen op de hoogte?
Voor 'HELP BULGARIJE`:
Hermine Ingen Housz-Menalda
Nic. Maesstr 38-II
1071 RB Amsterdam
T 020-6794341 + F 4709700
E
hernol@xs4all.nl
http://huizen.dds.nl/~rivieren/index.htm
Sofia: 42?42' NB, 23?21' OL
1. Fam. A. Paunov, Boulevard Praga 19, 1463 Sofia. tel: 00.359.2.526271. Spreken Engels. Kamer met 3 bedden. Eenvoudige maar schone accommodatie, centrum Sofia.
2 Mevr. Tsenka Mihneva, ril. "Professor N.Michailov" 2, 1142 Sofia. Tel: 00.359.2.651422. Spreken Engels. Kleine flat in het centrum, bij het Nat. Palace of Culture.
3. Mevr. Radka Ivanova Trenkova, Boul. "Pencho Slaveykov" 32, 1606 Sofia. Tel: 00.359.2.518759. Vlakbij de familie Paunov. Spreekt Duits.
4. Mevr. Z. Trnka, Ul. Angel Kunchev 41, etage 3, ap. 6. Tel: 00359 2 9894215. Spreekt Frans. Nabij boulevard Vitosha in het centrum.42? 41,343' NB, 23? 19,298' OL *
Asenovgrad: (vlakbij het Bachkovo-klooster) 42?01? NB, 24?53? OL
Zeliaska Dimitrova Raykova-Bozova, ul. "General Dandevil" 52, 4230 Asenovgrad
Plovdiv: 42?09' NB, 24?45' OL
1 Mevr. Ceca Tumangelova, St. Climentstr. 2, 4000 Plovdiv. Tel: 00359.32.632606. Spreken goed Engels. Huis in het centrum.
2 Mevr. Ginka Argirova, boulevard Isstotshen 133, V st. 15 appt. 4000 Plovdiv. Tel 00359 32 264270. Huis dichtbij het centrum. Dochter Milena spreekt Engels. 42? 09,059' NB 24? 45,737' OL *
3 Mevr. Maria Toteva, j.k.Smirnenski, str.Avliga 5, I st . tel: 00.359.32.446102. Gemakkelijk vanuit het centrum te bereiken per bus.
4 Mevr. Denka Deltsheva, j.k.Isstock block 13-wh B- V st. tel: 00.359.32.722888. Vanuit het centrum gemakkelijk te bereiken per bus, goed te vinden.
5. Mevr. Genka Gesheva, boul. Vapzarov 11 III st. 8 appt. tel: 00.359.32.776464
Stara Zagora: 42?26' NB, 25?39' OL
mevr. Liljana Slavova, ul. Augusta Trajana, bl.17, app.7, 6000 Stara Zagora. tel: 00359.42.22937. Bij het park Ajazmo. Spreken Frans.
Melnik: 41?32'NB 23?24' OL
Kushta Milousheva, bijzonder gezellig huis met uitzicht over heel Melnik. Vlakbij het monument ?Petur i Pavel?. Spreken alleen Bulgaars. Contactpersoon (engels): dochter VIOLETA IVAN, SOFIA. Tel: 00 359 2 743795
Dobrinishte 41?49' NB, 23?34' OL
1. Kostadin Trendafilov, Vassil Levski str 17, tel: 00 359 7447 2166. Drie tweepersoonskamers met eigen sanitair. Telefoon aanwezig. Spreken Engels, Grieks en Russisch.
2. Nikolai Kalinkov, Ivan Galtchev str 14, tel 00 359 7447 2688. Een tweepersoonskamer en drie appartementen met eigen sanitair. Volpension. Telefoon aanwezig.
3. Spaska Mitchina, tel. 00 359 7447 2720. Twee-en driepersoonskamers. Sanitair. Gebruik van telefoon.
Trojan: 42?53' NB 24?47' OL
Sabi en Mariane Radionovi, Dimiter Ikonomoffstr. 41, 5600 Trojan. Tel: 0670-31208. Spreken alleen Bulgaars. Er komt nog een contact-telefoonnummer.
Koprivshtitsa : 42?38' NB 24?22' OL
Ceca Tumangelova uit Plovdiv (zie boven) heeft in dit museumdorp een zomerhuis: ?Mrankova?-str.3, blok 2, 2077 Koprivshtitsa. Tel: 07184-2218. Of 00359.32.632606.
Sliven: 42?41' NB 26?20' OL
Ekaterina Dimova, kv.?Sini Kamani?31-E-13, 8800 Sliven. Tel: 044-72062. Bijzonder lieve vrouw, gezellig appartement in buitenwijk. Spreekt Frans en Engels.
Gorna Oriahoviza: 43?07' NB 25?42' OL
Hristinka Kirilova Buyuklieva, ul.?Panayot Zvikev? 35, tel: 0168-33407
Kloosters.
Bulgarije heeft 161 kloosters. Er zijn 37 monniken- en 53 nonnenkloosters. (De overige 71 zijn soms een ruine, of het klooster is wel actief, maar zonder monniken of nonnen.) Meestal bevinden ze zich op een afgelegen plek en in de heuvels. De kloosters waar overnacht kan worden, zijn in de kaart met een ster aangegeven. Minder, soms weinig voorzieningen, maar minstens zo leuk als een Portugese Pousada! Breng zelf eten mee. Overnachten kan in het
Rila-klooster 42? 08,088' NB, 23? 20,432' OL
Trojan-klooster
Bachkovoklooster 41? 56,536' NB, 24? 51,021' OL (op de camping er vlak bij)
Chekotinski-klooster
Sweti Georgi-klooster
Sweti Ilja-klooster
Sweta Peta Muldawska-klooster
Sweti Teodor Tiron-klooster (ook maaltijd) . Vanaf het bordje op 42? 53,509' NB, 23? 57,082 OL nog twee kilometertjes omhoog.
Sweti Georgi-klooster bij Pomorie
Draganevski-klooster bezuiden Sofia
Glozhenski-klooster bij Teteven (geen stromend water),
Drjanovski-klooster
Samokov-klooster 42? 19,873' NB, 23? 33,578' OL (zie boven)
Sweti Zhivopriemen Iztochnik-klooster bij Golyamo Boukovo 42? 10,917' NB, 27? 13,503' OL (geen stromend water)
Cherepishkia-klooster.
(Sweti=heilig).
Overnachten kan niet in het nonnenklooster in de stad Kalofer en in het Preobazhenskiklooster.
In andere dan de hier genoemde kloosters is overnachten soms wel degelijk mogelijk. Vooral als het een beetje afgelegen ligt, zal men een fietser niet gauw de deur wijzen. Het is alleen moeilijk vooruit te regelen. Er bestaat een kaart van alle kloosters, van 'Kartografia'.
Odysseia-in.
Reisbureau Odysseia-in in Sofia, vlak bij de Sweta Nedelja-kerk, heeft de beste collectie kaarten en regelt ook overnachtingen. Hun adres:
20-V Stamboliyski Blvd. Entree Lavele Str, 1000 SOFIA
Tel. ++359 2 989 05 38, fax ++ 359 2/ 980 32 00
Email:
odysseia@omega.bg
Dit zegt hun website:
"The BAAT Association is a nation wide special interest travel NGO, acting for the development of all outdoor activities in Bulgaria : trekking, hiking, snowshoeing, ski-mountaineering, mountain biking, horse back riding etc. Also we have founded the first national net for accommodation in rural houses, small pensions, hotels and monasteries which perfectly suit exploring of the country by bike or mountain bike.
Some of our members like ODYSSEIA-IN (Touroperating co) are offering such trips in Bulgaria for 6-8-10 days. They sell in France (UCPA), but you can book directly in Bulgaria and join UCPA tours, or have your tailor made program, or have just the pre-paid reservation all over Bulgaria and travel by your own.
Engelbrecht
De gids Bulgarien, Elena und Ralf Engelbrecht, Bielefeld 1999, isbn 38941 62201 geeft de uitgebreidste lijst overnachtingsmogelijkheden per plaats, waaronder campings.
-----------------------------------------------------------------------
Opgesteld in maart 2000 en bijgewerkt januari 2003 door :
Peter Das, Silkeborg 43, 2905 AT Capelle aan den IJssel
tel/ fax 010 4510079, of 06 1265 1160 email
Peter.Das@inter.NL.net
Deze informatie is met zorg samengesteld en bijgehouden. Voor onjuistheden aanvaard ik geen aansprakelijkheid. Ik houd me aanbevolen voor aanvullingen, verbeteringen en commentaar.
Wie een e-mail stuurt onder vermelding van fietstips, krijgt het als Word-document voor eigen gebruik gereply'd. Reisverslagen uit 2000 t/m 2002 zijn op dezelfde manier te krijgen.
Het Bulgaarse alfabet.
(Het lezen van deze bladzij gaat alleen als uw instellingen Cyrillisch schrift toelaten.)
Het alfabet is bijna hetzelfde als het Russische. De uitspraak is anders. De lastigste tekens zijn niet de helem??l vreemde, maar de letters die je denkt te kennen en die een andere betekenis hebben zoals de t die geschreven op m lijkt, en de p die als r klinkt. Het onderscheid tussen de schrijfletters м , т en ш is subtiel. Ook een vlot geschreven и , н of п zijn moeilijk uit elkaar te houden. Er is een teken ъ dat in het Latijnse alfabet soms als a en soms als u wordt geschreven: България=Bulgaria=Balgaria.
Letter Geschreven uitspraak
А а а a
Б б б b
В в в of b v
Г г г g als in goal
Д д д of g d
Е е е e
Ж ж ж zj
З з з z
И и и i
Й й й j
К к к k
Л л л l
М м м m
Н н н n
О о о o
П п п p
Р р р r
С с с s
Т т т t
У у у oe
Ф ф ф f
Х х х ch als in lach
Ц ц ц ts
Ч ч ч tsj
Ш ш ш sj
Щ щ щ sjt
Ъ ъ ъ u of a (tussen lukt en lach)
Ь ь ь verzachtingsteken (zelden gebruikt)
Ю ю ю joe
Я я я ja
8O 
