Wielbouw: secure lock nipples; schroefdraad oliën of niet?

[Leon]

Eric, natuurlijk is TE strak niet goed, dat is de betekenis van het woord TE. Maar dat is ook waar je je achter verschuilt. Je maakt er een spraakverwarring van.

{Oudemannenmodus}Jij weet toch ook nog wel dat vroeger de spaken aan de lopende band braken omdat er te weinig spanning op stond? Op fietsfora kon je dat elke paar weken opnieuw uitleggen. Pas toen ik ooit voor het eerst een fiets tegenkwam, en er aan mocht vielen, met goed gespannen spaken - een Avaghon - wist ik wat strakke spaken waren en waren ook bij mij de knappende spaken geschiedenis.{\o.m.m.}

[derdekeer]

ik volg draadjes over het vlechten van fietswielen altijd heel nieuwsgierig.

Na zulke inleiding volgt gegarandeerd een niet ter zake doende mededeling.
Hier komt ze: ik vind een goed gemaakt fietswiel een van de wonderlijkste mechanische dingen die er bestaan.

Als ik zie wat de wielen van mijn fietsen te verduren krijgen, dan is het bijna ongelofelijk dat het allemaal lukt met een paar grammetjes flinterdun metaal, namelijk de spaken.
20 000 + kilometer met mijn Campagnolo Zonda's in omstandigheden die het misbruik soms benaderen - ik fiets over Vlaamsche wegen - en ze zijn nog even kaarsrecht als op dag één.

Wonderlijk. Ooit moet ik zelf eens een wiel vlechten. Maar nu ben ik er nog niet klaar voor.

[stef]

Spaken te slap: De elleboogjes krijgen het te hard te verduren doordat ze elke keer overmatig belast worden. Het zijn in een wiel ook dikwijls de in verhouding tot de rest te slap gespannen spaken die het eerst breken. Een gelijkmatige spaakspanning is net daarom zo belangrijk.

Spaken te strak: De flens van de naaf krijgt het te hard te verduren en kan daarom scheuren.

Maar binnen die grenzen leveren slappere spaken een wat zachtere rit en leveren strakkere spaken iets meer zekerheid tot niet losdraaien.

En op de oorspronkelijke vraag terug te komen. Het oliën van de draad zorgt voor minder 'spoke windup' wat vooral bij dunnere spaken een probleem kan zijn. Eens een beetje op spanning, tijdens het richten telkens een tikje te ver draaien, en dan een klein tikje terug.

[Leon]

Maar binnen die grenzen leveren slappere spaken een wat zachtere rit

Hoeveel veerweg leveren spaken en wielen? En waardoor leveren iets slappere spaken dan meer veerweg? Hoeveel bedraagt dan nog het verschil tussen het een en het ander?
Hoe verhoudt zich dat tot de veerweg van een flink opgepompte band?

Ik snap wel dat een erg slap gespaakt wiel zijdelings slap zal zijn, maar of je daar blij van zou worden?

[nicolevelo]

Beide wielen eindelijk helemaal uitgelijnd, gecentreerd, gedished en spaakspanning binnen 10% gekregen:

Interessant om dat zo te zien.
Ter vergelijking het voorwiel van mijn vakantiefiets. De velgen werden niet zo lang geleden vervangen door een officiële dealer, die dus ook het wiel gevlochten heeft. Ik heb de spaakspanning gemeten met de parktool TM-1 en ingevoerd in dezelfde app van Parktool. Volgens de analyse zit er op de spaakspanning van dit wiel een standaardafwijking van iets meer dan 15 %. Dat betekent dat slechts 2/3 van de spaken binnen deze marge zit.
Toch is het wiel recht.

[Streglof]

Toch is het wiel recht.

Kan ik mezelf in elk geval op mijn schouder kloppen dat bij mijn eerste zelf gevlochten wielen de marges kleiner zijn dan bij een wiel dat bij de dealer vandaan komt!

Maar voordat ik de marges binnen 10% kreeg kon ik de wielen ook al recht krijgen hoor, lateraal (zijwaarts) uitlijnen was in mijn ervaring ook niet het lastigste, ik kreeg ze namelijk al recht voordat de spaakspanning binnen 20% was. Veel lastiger vond ik centreren, de ronding goed krijgen en uiteindelijk de spanning binnen 10% krijgen. (had door kunnen gaan tot 5% marge maar dan had ik er nog een flinke tijd aan moeten zitten). Vooral de ronding goed krijgen rond het gebied waar de uiteinden van de velg aan elkaar verbonden zijn bleek lastig, maar na wat navraag te hebben gedaan op een youtube video van ParkTool werd me verteld dat het vrij gebruikelijk is dat er rond dat gebied een lastig plekje zit dat er niet uit te krijgen is. Uiteindelijk wel het "bultje" binnen een mm gekregen en volgens de heren van ParkTool is dit binnen de norm.

[ErikB81]

Ik herinner me vooral een meting op de site van Sheldon Brown (die ik nu niet kan vinden) waarin gezegd werd dat je weinig doet aan de stijfheid van het wiel, als het wiel gespannen is. De vraag is dan natuurlijk wanneer het wiel gespannen blijft. En dat zal niet zo zijn als je het wiel losser draait? denk ik? Ik snap dat Eric op de fiets suggereert dat iets lossen kan werken (voor comfort?), maar ik betwijfel het resultaat, behalve de verkoopbaarheid. En dat is weer een onmeetbaar iets voor mij, dus ik heb eigenlijk geen idee. Laten we er van uit gaan dat, zoals Leon zegt, alles met 'te' niet goed is?

[nicolevelo]

In het artikel Spoke Tension Measurement and Adjustment van Parktool staat het volgende:

-over te hoge of te lage spaakspanning:

"When a bike is being ridden, the wheel flattens slightly where it meets the ground. As this happens, the tension of the spokes at the bottom of the rim drops. This cycle of gaining and losing tension happens throughout the entirety of each ride. If a wheel’s tension is too low, it can cause the spokes to relax too much during a ride, creating a snapping effect and causing excess stress to both the spokes and the rim. This can lead to de-tensioning, which is when spokes lose tension over a short amount of time. This can lead to broken spokes, rim fatigue and a wheel that will go out of true more often. At the other extreme, too high of tension can lead to wheel failures like cracked rims, broken spokes or even damaged hubs."

- over het balanseren van de spaakspanning aan één kant van een wiel:

"You may have noticed that as you take readings that there is some fluctuation between spokes on the same side.

If these vary widely, the wheel can benefit from tension balancing, where you tighten and loosen individual spokes to even out the tension of the wheel. A wheel with spokes that are within plus or minus 20% of the wheel’s average spoke tension is generally considered to have acceptable relative tension."

[Leon]

Ter vergelijking het voorwiel van mijn vakantiefiets.

Over voorwielen hoef je je geen zorgen te maken. Er komt net iets meer dan de helft van het gewicht op in vergelijking met het achterwiel. Alleen bij schijfremmen worden de spaken van zo'n wiel stevig belast, maar dan alleen tijdens hard remmen.

[Shadow]

Als je alleen voortassen gebruikt gaat die belasting toch nog wel wat omhoog...

[Leon]

Als je alleen voortassen gebruikt rem je nooit hard, of hoogstens één keer.

[Byciclette]

Ik heb op de lowrider de grote vaude achtertassen en achter de voortassen. Dat bevalt me qua rijgedrag veel beter dan andersom. Natuurlijk twee recente wielen van Marten, dus geeft geen krimp.

[bdr]

Maar binnen die grenzen leveren slappere spaken een wat zachtere rit

Hoeveel veerweg leveren spaken en wielen? En waardoor leveren iets slappere spaken dan meer veerweg? Hoeveel bedraagt dan nog het verschil tussen het een en het ander?
Hoe verhoudt zich dat tot de veerweg van een flink opgepompte band?

Als de velg al tiendes van een millimeter inveert zal het veel zijn. Tegen de veerweg van de band valt dit in het niets. Ik kan er nog ergens inkomen dat je met 23mm banden op 9 bar onderscheid in comfort kunt maken tussen verschillende wielen maar met de hedendaagse brede toerbanden geloof ik daar niets van.

Als je kijkt naar de huck-to-flat videos van Pinkbike zie je dat zelfs bij zo'n chique full suspension MTB de banden de eerste schok opvangen, voor de vering reageert.

[Leon]

0,1 à 0,2 mm is precies wat ik vanmiddag uitrekende als elastische rek van spaken als 4 spaken onderin het wiel door spanningsvermindering het gewicht dragen.

[Poppink]

Off topic:

Als je kijkt naar de huck-to-flat videos van Pinkbike zie je dat zelfs bij zo'n chique full suspension MTB de banden de eerste schok opvangen, voor de vering reageert.

Wat mij opvalt is dat het voorwiel heel even stil lijkt te staan en het achterwiel blijft draaien.

[Maatwielen]

Altijd een beetje vet aan het schroefdraad van de spaak doen tenzij er 'anti-losloopspul' in de nippel zit dat ook een smerende functie heeft. Alle nadelen van smeren die je kunt verzinnen, wegen niet op tegen het grote voordeel dat je de nippels ook over enkele jaren gewoon kunt verdraaien en niet vast gaan zitten.

'Anti-losloopnippels' kun je in 2 categorieën indelen: nippels waarin een taaie substantie zit en nippels die loslopen via 'klemming' tegengaan. Sapim gebruikt bijvoorbeeld de laatstgenoemde methode.

In jouw geval kun je het beste die laatste soort nippels gebruiken in combinatie met lichte smering van de schroefdraad.

Groet,

Hans

Ik ben nog maar één stap verwijderd voordat ik kan beginnen met het bouwen van mijn wielen, namelijk:

De schroefdraad: oliën of niet? De nipples die ik gebruik zijn Sapim Brass Secure lock.

Argumenten vóór: gesmeerde schroefdraad zorgt ervoor dat je de spaken op optimale spanning kan krijgen en gezien deze nippels "secure lock" oftewel "self locking" zijn kan een beetje extra smering geen kwaad.

Argumenten tegen: de messing nippels hebben van zichzelf al een gladdere schroefdraad en extra smering kan ervoor zorgen dat ze uit zichzelf makkelijker losdraaien en daardoor hun optimale spanning kwijtraken. Plus, mogelijk doet het de "secure lock" functie v/d nippel teniet?

In eerste instantie heb ik ervoor gekozen om in elk geval geen "thread lock" middel te gebruiken omdat ik had gelezen dat dit ervoor kan zorgen dat je op een later tijdstip je spaken niet meer kan aandraaien als je ze bijv. na een paar maanden wil bijstellen.

Iemand anders ervaring met deze nippels? Schroefdraad smeren, ja of nee? Ik hoor graag jullie meningen. Alvast bedankt!